کاردرمانی چیست ؟
کاردرمانی چیست ؟ شما والدین گرامی احتمالا بعد از دستور پزشک برای ارجاع کودکتان به کاردرمانی ، با سوالاتی مثل این و یا روش های کاردرمانی در کودکان به چه شکل انجام می گیرند؟ تفاوت کاردرمانی و فیزیوتراپی چیست ؟ تاثیر آن روی رشد کودک چقدر است ؟ ذهن شما را درگیر کرده است.
سعی می گردد در ابتدا یک تعریف کلی از کاردرمانی داشته باشیم . و انواع آن و حیطه های کاری کاردرمانگران را بیان کنیم. روش های مورد استفاده در کاردرمانی را ذکر کنیم. و فلسفه و اهداف آن و … را به ترتیب بررسی کنیم.
و اگربه دنبال کسب اطلاعات در مورد کاردرمانی کودک خود هستید. کاردرمانی در کودکان را توضیح داده و مقالاتی را معرفی می کنیم که در آن ها به طور کامل به کاردرمانی کودکان پرداخته شده است . و اهمیت انجام تمرینات در منزل ذکر گردیده و صفحاتی از سایت را که آموزش های مربوط به کاردرمانی در منزل در آن قرار داده شده است را معرفی خواهیم کرد.
تعریف کاردرمانی :
کاردرمانی یکی از رشته های علوم پزشکی است که در شاخه ی رشته های توان بخشی طبقه بندی می شود. (رشته های توان بخشی عبارتند از: فیزیوتراپی ، کاردرمانی ، گفتاردرمانی ، ارتوپد فنی ، بینایی سنجی ، شنوایی سنجی . هدف همه ی رشته های توان بخشی استقلال فرد در زندگی روزمره ی خود می باشد. )
کاردرمانی به خاطراین که به صورت عموم کاربرد ندارد. و طیف خاصی از افراد به آن نیاز دارند برای عموم ناشناخته مانده است.
معادل انگلیسی کاردرمانی :
معادل انگلیسی کاردرمانی occupational therapy است. که به اختصار OT نامیده می شود.
نبود یک معادل فارسی مناسب برای معادل انگلیسی آن اشکالاتی را در فهم رشته به دنبال داشته است. برخی افراد تصور می کنند که کاردرمانی در زمینه ی شغل یابی یا درمان های شغلی فعالیت می کند.
کلمه ی کار (occupation ) ، یک کلمه ی کلیدی و هسته ای در این رشته می باشد و اغلب برای افراد خارج از این حرفه قابل درک نیست.
کاردرمانی از نظر لغوی :
از نظر لغوی یعنی فعالیتی که فرد به آن مشغول است که در واقع تمام کارهایی است که ما وقت خود را با آن پر می کنیم.
از دیدگاه دیگران کار به معنی شغل است اما از دید کاردرمانگران کار به معنی تمامی فعالیت های هدفمندی است که ۲۴ ساعت ما را پر می کند. لغت هدفمند از این جهت مورد استفاده قرار می گیرد که در انجام فعالیت، حضور و مشارکت فعالانه بیمار ضرورت دارد.
به طور کلی کاردرمانی شامل استفاده از کار ، فعالیت های هدفمند ، تمرین ، روش های جبرانی و وسایل کمکی برای بالا بردن توانایی مراجع به منظورافزایش استقلال در عملکرد فردی و مشارکت اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی وی تعریف می شود.
تنوع در حیطه ی کاردرمانی :
کاردرمانی یعنی حل مشکل به منظور بهبود عملکرد افرادی که سطح عملکرد آن ها پائین تر از حد توانایی بالقوه آن ها می باشد.
این رشته یکی از تخصص های وابسته به بهداشت و سلامت است . تخصص آن حل مشکل فرد در زندگی روزمره اش است. هدف آن بهبود کیفیت زندگی روزمره فرد دچار اختلال عملکرد است.
کاردرمانی رشته ی بسیار متنوعی است . مسائل و مشکلاتی که در این رشته به آن پرداخته می شود نیز متنوع است. کاردرمانگرها می توانند در حوزه جسمی ، ذهنی ، روانی و اجتماعی به توان بخشی افراد جامعه بپردازند. و هم در کودکان و هم در بزرگسالان می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
کاردرمانی در کودکان :
حیطه ی کاردرمانی کودکان یکی از وسیع ترین حوزه های کاری کاردرمانگر ها می باشد. از بخش مراقب های ویژه ی نوزادان نارس (NICU) گرفته تا بخش کودکان بیمارستان ها ، مراکز بهزیستی و کلینیک های خصوصی همه از حوزه های کاری کاردرمانگران در بخش کودکان است.
همان طور که بیان شد کاردرمانگران برای درمان خود از فعالیت های هدفمند استفاده می کنند . فعالیت هدفمندی که برای کودک معنا و مفهوم دارد و کودک در آن انجام آن مشارکت فعالی دارد؛ بازی هست . و کاردرمانگران سعی می کنند فعالیت ها و تمریناتی را که انتخاب می کنند به صورت بازی طراحی کنند تا کودک به انجام آن ها علاقه داشته و انگیزه ی کافی را برای انجام آن ها داشته باشد.
انگیزه مهم است! انگیزه همه چیز است! بدون انگیزه کودکان و همه ی ما چیزی یاد نمی گیریم.
کاردرمانی کودکان به خاطر اهمیت آن ، موضوعی هست که در مقالات دیگر در سایت تلویزیون کاردرمانی به طور کامل به آن پرداحته شده است. لذا در این قسمت به کاردرمانی کودکان پرداخته نمی شود. پشنهاد می گردد برای کسب اطلاعات در مورد کاردرمانی کودکان از این لینک ها استفاده فرمایید. .
آموزش کاردرمانی کودکان فلج مغزی و تاخیر حرکتی در خانه (کلیک کنید.)
در ادامه به دیگر موضاعات می پردازیم.
کاردرمانی در بزرگسالان :
در بزرگسالان نیز مانند کودکان ، کاردرمانی در حیطه ی جسمی ، ذهنی ، روانی و اجتماعی به توان بخشی توان خواهان می پردازد. در این جا به شایع ترین موارد کاردرمانی در بزرگسالان می پردازیم.
بخش جسمانی بزرگسالان :
شایع ترین مشکلاتی که در بزرگسالان ، کاردرمانی در حیطه ی جسم می تواند به مراجعان آن ها کمک کند. عبارتند از : سکته ی مغزی ، ضایعه ی نخاعی ، ضربه ی مغزی و آسیب های دست.
در حیطه جسمی بزرگسالان ، کاردرمانگر با کشش و تقویت عضلات و دیگر تکنیک های درمانی به بازتوانی توانایی های فرد کمک می کند. به عنوان مثال بیماری که در اثر سکته ی مغزی نمی تواند راه برود کاردرمانگر به استفاده از این تکنیک ها راه رفتن را برای او تسهیل می کند.
حیطه بزرگسالان در بخش روان :
در بخش های روان ، کاردرمانی یکی از شیوه های درمانی ساختار یافته است. که عمدتا در انستیتو های روانپزشکی به کار گرفته می شود.
کاردرمانگر مسیری پویا و هدفمند را جهت بازتوانی بیمار دنبال می کند و هدف نهایی اوافزایش کیفیت زندگی و انطباق فرد با محیط پیرامون خویش است.در واقع کاردرمانی روش ویژه ای جهت ورود به دنیای درونی بیماران ارائه می کند. کاردرمانگرعضو مهمی از تیم روانپزشکی است که بیمار را حمایت کرده و علایم آنان را کنترل می کند.
در بخش های روان، کاردرمانی با استفاده از فعالیت هایی مثل کارهای دستی ، کارهای ابتکاری و برنامه های خارج از بیمارستان به منظور افزایش مهارت ها ، افزایش آگاهی از خود و تعامل اجتماعی استفاده می کند.
از شایع ترین بیماری های روانی که این رشته می تواند برای آن ها مورد استفاده قرار گیرد اسکیزوفرنی ، اختلالات دو قطبی، اختلالات وسواسی و اضطرابی را می توان نام برد.
فلسفه ی کاردرمانی چیست ؟ :
از اوایل قرن نوزدهم رویکردی با عنوان درمان روحی مطرح شد و گام های اصولی برداشته شد. درمان روحی فکری بود فلسفی که عقیده داشت تمامی مردم حق دارند از توجه و محبت انسانی بهره گیرند.
نهضت درمان روحی در جستجوی روش هایی بود تا زندگی افراد ناتوان را قابل تحمل سازد. یکی از این روش ها ارائه فعالیت هدفمند به آن ها بود.
افراد نهضت روحی با مشغول ساختن افراد در فعالیت های ساده ثابت کردند که این فعالیت ها برای افراد بسیار موثر هستند.
فلسفه ی کاردرمانی بر اساس اصل مراجع محور (client center) بودن رشته استوار است . بر اساس اصل مراجع محوری فعالیتی انتخاب می شود که مراجع کننده به آن علاقه مند است.
بر اساس مراجع محور بودن برای کودکان :
می توانیم این طور در نظر بگیریم که تمرینی که به کودک داده می شود؛ باید بر اساس علاقه ی کودک باشد . برای این کار در هنگام ارایه تمرینات پیشنهاد می گردد همزمان با تمرینات شعر بخوانید و تمرینات را به صور ت بازی با کودک انجام دهید تا برای کودک جذاب باشد. یا مثلا باید سعی شود در هنگام ارائه تمرینات کششی و تقویتی کودک گریه نکند. و تا حد امکان در انجام تمرینات مشارکت فعالی داشته باشد. این ها همه برا اساس مراجع محور بودن رشته ی کاردرمانی استوار است.
یا در بخش روان بر اساس شغلی که فرد داشته و هم اکنون به دلیل بیماری آن شغل را از دست داده است. سعی می گردد در بخش های بستری با حداقل ابزازهایی که در دسترس قرار دارد.، آن شغل را شبیه سازی کرده تا مراجع بر اساس شغل قبلی ، فعالیت های موردعلاقه ی خود را انجام دهد.
کاردرمانی رشته ای است کل نگر :
کاردرمانی داشتن رویکردی همه جانبه و کل گرا را تصدیق می کند. چنانچه در کتاب ویلارد و اسپکمن آمده : اعتقاد بر این است که بشر موجودی کامل است و ارتباط پیچیده ای بین روح و جسم او وجود دارد. و هر چیزی که بر هر یک از این دو اثر کند بر دیگری نیز اثر می گذارد. این مسئله ما را به این عقیده رهبری می کند که بر طرف کردن هر مشکلی باعث افزایش میزان سلامتی می شود.
رویکرد کل گرا به بهبود عملکرد در تمامی زمینه های ناتوانی منجر می شود. بنابراین ارائه سرویس های آن مختص مکان خاصی نمی باشد و این اماکن گوناگون و متنوع اند. این رشته یک رشته ی سیستم باز هست . به این معنا که جسم و و روان فرد را با هم در نظر می گیرد.
اهداف کاردرمانی :
هدف کاردرمانگران ارتقا قابلیت مراجعین بر مبنای شواهد و مدارک علمی ، جهت ادامه ی زندگی و ارضای خواسته ها و نیازهای آنان ، هماهنگ و منطبق با مقتضیات جامعه است. انجام وظایف فوق ، نیازمند رعایت اصول اخلاق حرفه ای است.
هنر کاردرمانگر داشتن قضاوت بالینی صحیح است. داشتن قضاوت بالینی صحیح بدین معنی است که درمانگر انتخابی را برگزیند که بیمار را قادر سازد استقلال خویش را بهبود دهد تا نیاز کمتری به درمان و حمایت داشته باشدد. این قضاوت در تمامی مراحل کاردرمانی باید به کار رود.
اهداف کلی دارای بعد وسبع است و مبین اهدافی هست که بعنوان درمان برای مراجعین در نظر گرفته می شود . و به طور کلی موارد زیر را شامل می شود :
-تقویت و حفظ و ایجاد توازن بین زمینه های کاری ( کار، بازی ، تفریح ، مراقبت از خود و…)
-حفظ توانائی ها و بهبود ناتوانائی ها
اهداف ویژه ای با توجه به وضعیت مراجع کننده در نظر گرفته می شود. که به عنوان یک زیر عنوان و ریز شده ی اهداف کلی هست. به عنوان مثال : اصلاح راه رفتن یک هدف کلی است و تقویت عضلات مربوطه هدف ویژه می باشد.
.
انتخاب فعالیت و برنامه ها و روش های مورد استفاده :
کمال مطلوب حرفه این است که فعالیت هایی انتخاب شوند که معنا دار باشند.فعالیت باید متناسب با توانائی مراجع باشد.
داشتن هدف یکی از قسمت های ضروری کار در کاردرمانی است. هدف آن رساندن فرد به بالاترین سطح خود هست. و در این مسیر از فعالیت های هدفمند به عنوان ابزار استفاده می کند.
بنابراین فعالیت هدفمند فراتر از انجام دادن کار است. عملی است که شخص را در بسیاری از سطوح درگیر می سازد. فعالیت هدفمند می تواند لباس شستن ، سر کار رفتن و حتی تفریح و بازی باشد.
ابزارهای موجود :
هر فعالیت هدمند از چند جزء تشکیل یافته و می تواند جزء حرکتی ، جزء حسی ، جزء شناختی ، جزء روانشناختی و جزء اجتماعی داشته یاشد.
مردم همیشه در فعالیت های هدفمند شرکت کرده اند .و از قدیم این عقیده عمومی وجود داشت که فعالیت در افراد ایجاد رضایت ،خوشی و سلامتی می نماید.
کاردرمانی هم بر روی کسب توانایی ها و انجام فعالیت های روزمره به صورت مستقل برای مراجع کننده تمرکز می کند. فعالیت های روزمره ی زندگی (ADL) ،فعالیتی هست که فرد خودش برای مراقبت از بدن خود انجام می دهد.
در کاردرمانی به این موارد توجه می شود- مثلا چه کارهایی را شخص خوب انجام می دهد. و چه کارهایی را نمی تواند انجام دهد. و یا علاقه ی شخصی به کدام فعالیت است. هم چنین عوامل محیطی نیز در نظر گرفته می شود و بعد از در نظر گرفتن تمامی موارد ، فعالیتی طراحی می شود که بهترین پیشرفت را در عملکرد و انجام فعالیت های زندگی به طور مستقل برای فرد مراجع کننده در پی داشته باشد.
تفاوت کاردرمانی با فیزیوتراپی :
البته مقایسه ی دو رشته تخصصی باهم چندان کار صحیحی نمی باشد . و هر رشته جایگاه خاص خود را دارد و کار تیمی بین تخصص های مختلف می تواند باعث افزایش عملکرد مراجعه کننده شود .ولی به خاطر این که اکثر مراجعان ما در کلینیک ها این پرسش را مطرح می کنند .در این جا به طور خلاصه مورد بررسی قرار می دهیم.
چون هر دو رشته فیزیوتراپی و هم کاردرمانی به درمان با مشکلات جسمی می پردازند. پس در این مورد شباهت دارند .ولی تفاوت هایی نیز بین این دو رشته وجود دارد که بیان می گردد.
فیزیو تراپی :
رشته ای هست که به درمان بیماران جسمی می پردازد. و از روش های الکترو تراپی ، تمرین درمانی و آب درمانی برای درمان بیماران استفتاده می کند.در فیزیو تراپی بیشتر بر روی یک عضله خاص تمرکز می شود و سعی می گردد عضله مورد نظر به تدریج تقویت شده و بهترین کارایی را برای فرد سبب گردد.
کاردرمانی :
بیشتر بر فعالیت های روزمره زندگی و بر عملکرد فرد تاکید می کند و براین اساس از روش های دستی و با استفاده از تکنیک های درمانی ، تقویت عضلانی ، کشش عضلات ، تجویز وسایل کمکی مثل کفش طبی وپیگیری تمرینات در منزل باعث بهبود عملکرد فرد در انجام فعالیت های روزمره مثل راه رفتن ،غذا خوردن و … به طور مستقل ، می شود.مثلا بیماری که بر اثر یک تغیر، دیگر نمی تواند لیوان را خوب در دست بگیرد تمریناتی مورد استفاده قرار می گیرند که به تدریج عمل گرفتن لیوان را برای فرد آسان کند.
نقش والدین در کاردرمانی کودکان :
کاردرمانی یک روش ،غیر دارویی و زمان بر است . و برای این که نتیجه ی مطلوب حاصل گردد به مشارکت فعال درمانگر ، کودک و خانواده نیاز هست.
هم در حیطه جسمی و هم ذهنی ، برای پیشرفت کودک ، وجود والدین در راس درمان اهمیت به سزایی دارد.
یعنی باید فلسفه ی ۲۴ ساعته بودن کاردرمانی رعایت شود .
۲۴ ساعته بودن درمان :
به این معنی هست که حتی در زمان خواب هم بر وضعیت هایی که کودک در آن حالت قرار می گیرد توجه گردد . و با وضعیت دهی صحیح، مشکلاتی که در اثر عادت کردن به یک وضعیت خاص که منجر به دفورمیتی ها و کانترکچرها می گردد جلوگیری کرد.
بر همین اساس تمریناتی را جهت کار در منزل به والدین پیشنهاد می گردد. با توجه به اهمیت این تمرینات در پیشرفت کودک در سایت تلویزیون کاردرمانی سعی می گردد اطلاعات مفیدی در اختیار والدین گرامی قرار گیرد و تمرینات بر اسا س مراحل رشدی کودکان برای والدین آموزش داده شود.
چکیده :
کاردرمانی یکی از رشته های توان بخشی کل نگر هست که جسم و روان انسان را با هم در نظر می گیرد .با استفاده از فعالیت های هدفمند به درمان بیماران جسمی ،ذهنی ، روانی و اجتماعی می پردازد.. کاردرمانی هم در بزرگسالان و هم در کودکان مورد استفاده قرار می گیرد.
در این رشته فعالیتی انتخاب می شود که برای فرد معنا دار بوده و فرد به آن علاقه مند باشد. در کودکان فعالیت مورد علاقه ی آن ها بازی هست . بنابرین تمرین هایی که برای درمان کودکان مورد استفاده قرار می گیرد به صورت بازی طراحی می گردد.
یک روش طولانی مدت و غیر دارویی است . و بر عملکرد و توانایی های بیمار برای انجام فعالیت های روزمره ی زندگی تاکید می کند. و برای تاثیر بهتر تمرینات در پیشرفت کودک ، پیگیری تمرینات در منزل اجتناب ناپذیر هست.