تزریق بوتاکس در کودکان فلج مغزی، یکی از راهکارهای درمانی برای کاهش اسپاستی سیتی در این کودکان است که پزشکان در برخی مواقع از آن استفاده می کنند.
اگر شما والد یک کودک سی پی باشید، احتمالا پیشنهاد تزریق بوتاکس را برای فرزندتان دریافت کرده اید. در طی این مقاله از سایت تلویزیون کاردرمانی به صورت علمی و ساده به مفاهیم مربوط به این روش و نیز میزان اثر بخشی آن در کودکان سی پی می پردازیم. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
بوتاکس چیست؟
بوتاکس یک نام تجاری برای سم بوتولینوم است. سم بوتولینوم همان سمی است که در غذاهایی که به صورت نامناسب کنسرو شده اند دیده می شود. اگر مقدار این سم زیاد باشد می تواند باعث بیماری بوتولیسم شود. این سم را می توان تغییر داد و تصفیه کرد و با دوز کمتر و ایمن و موثر برای درمان های پزشکی استفاده کرد.
سم بوتولینوم انواع مختلفی دارد و به نوع A آن (Botulinum-A Toxin) بوتاکس گفته می شود. به احتمال خیلی زیاد نام بوتاکس را برای تزریقات زیبایی بیشتر شنیده اید ولی برای درمان میگرن، بی اختیاری ادرار و … نیز از آن استفاده شده است.
بوتاکس پیام های شیمیایی بین اعصاب و عضلات که باعث انقباض یا سفت شدن عضله می شوند، را مسدود می کند. این عمل باعث شل شدن عضلات و کاهش درد و سایر اثرات مرتبط می شود.
استفاده از بوتاکس در درمان کودکان فلج مغزی:
یکی از کاربردهای بوتاکس برای کاهش اسپاستی سیتی در کودکان فلج مغزی اسپاستیک است. اسپاستی سیتی یا سفتی عضلانی یک مشکل رایج در کودکان فلج مغزی است. عضلات اسپاستیک سفت هستند و حرکات را دشوار می کنند. در نتیجه اسپاسم می تواند در بسیاری از فعالیت های حرکتی از جمله نشستن، راه رفتن، تغذیه، صحبت کردن و بازی اختلال ایجاد کند.
برخی داروهای خوراکی مانند باکلوفن در درمان اسپاسم استفاده می شود. از آنجایی که این داروها را نمی توان به ناحیه خاصی از اسپاستیسیتی هدایت کرد، این داروهای خوراکی در درمان اسپاسم خفیف موثر هستند. بیماران مبتلا به اسپاسم زیاد را می توان با داروهای تزریقی مانند سم بوتولینوم نوع A (Botox®) درمان کرد.
اگرچه بوتاکس برای درمان فلج مغزی مورد تائید FDA نیست، اما ثابت شده است که موثر است. این دارو بدون مداخله جراحی به کاهش سفتی عضلات کمک می کند. درمان فقط توسط یک پزشک آموزش دیده انجام می شود. پزشک تصمیم خواهد گرفت که کدام گروه عضلانی را درمان کند و کودک شما چه تعداد تزریق نیاز دارد.
تزریق آمپول دیسپورت در کودکان فلج مغزی:
در برخی مواقع والدین بیان می کنند که آمپول دیسپورت برای شل شدن عضلات کودک سی پی خود تزریق کرده اند. آمپول دیسپورت ( Dysport )، یکی دیگر از نام های تجاری برای سم بوتولینوم است. از آمپول دیسپورت هم برای کاهش اسپاستی سیتی در کودکان سی پی استفاده می شود و کاربرد مشابهی مانند بوتاکس دارد.
تفاوت بوتاکس و دیسپورت:
در حالی که هر دو تعدیل کننده عصبی هستند، این دو محصول از فرمول های مختلفی بر اساس پروتئین های استفاده شده در هر کدام تشکیل شده اند. بوتاکس حاوی یک پوسته پروتئینی در اطراف تعدیل کننده است که تجزیه آن به زمان بیشتری نیاز دارد. Dysport حاوی پروتئین شیر است که پس از تزریق بیشتر پخش می شود و تعدیل کننده را سریعتر تجزیه می کند. مطالعات نشان می دهد که Dysport گزینه مقرون به صرفه تری برای کودکان مبتلا به فلج مغزی است.
آیا آمپول بوتاکس برای همه کودکان فلج مغزی مناسب است؟
فلج مغزی انواع مختلفی دارد. حدود ۸۰ درصد این کودکان اسپاستی سیتی دارند و بقیه کودکان فلج مغزی، مفاصل شل و با تون عضلانی پایینی دارند. تزریق بوتاکس فقط در آن دسته از کودکان سی پی که سفتی عضلانی یا همان اسپاستی سیتی دارند کاربرد دارد و در کودکان با تون عضلانی پایین کاربردی ندارد.
عوارض تزریق بوتاکس برای کودکان:
بوتاکس که به عنوان تزریق موضعی استفاده می شود، عوارض جانبی کمتری دارد. به احتمال زیاد باعث بوتولیسم نمی شود، اما برخی از خطرات و عوارض جانبی بالقوه وجود دارد. عوارض جانبی به طور کلی گذرا و به خوبی تحمل می شود. این علائم ساعت ها تا هفته ها پس از تزریق گزارش شده است. شایع ترین عوارض جانبی (با بروز کمتر از ۱۰ درصد) عبارتند از:
- کمتر از ۵ درصد از کودکانی که آن را دریافت می کنند ممکن است تب داشته باشند.
- بیشترین عوارض جانبی گزارش شده پس از تزریق بوتاکس برای اسپاستیسیتی اندام فوقانی (دست ها) شامل درد در اندام، ضعف عضلانی، خستگی، تهوع و برونشیت است.
- ضعف موقت در محلی که بوتاکس تزریق شده است.
- ضعف عمومی موقت
- اگر در اندام تحتانی (پاها) تزریق شود، ممکن است افتادن رخ دهد. این ممکن است به دلیل تغییر در وضعیت مچ پا، الگوی راه رفتن یا ضعف موضعی باشد.
- درد موضعی در محل تزریق اگر اتفاق بیفتد، بیمار ممکن است Motrin یا Tylenol مصرف کند. یک کیسه یخ به محل تزریق نیز ممکن است کمک کند. این مشکل باید ظرف چند روز حل شود.
- عفونت موضعی محل تزریق
- برخی از کودکان ممکن است تا چند روز پس از تزریق انرژی کمتری داشته باشند.
- برخی از کودکان ممکن است در کوتاه مدت ضعف عمومی عضلانی و کاهش عملکرد داشته باشند.
اثرات بوتاکس و تمام محصولات سم بوتولینوم ممکن است از ناحیه تزریق گسترش یابد و علائمی مطابق با اثرات سم بوتولینوم ایجاد کند. این علائم عبارتند از:
- دوبینی
- پتوز (افتادگی پلک)
- دیسفاژی (مشکل در بلع)
- دیسفونی (مشکلات کیفیت صدا)
- دیس آرتری (مشکلات صحبت کردن)
- بی اختیاری ادرار
- مشکلات تنفسی
به ندرت، کودک ممکن است دچار نق زدن، خفگی یا مشکل در بلع شود. اگر این اتفاق افتاد، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.
فواید و مزایای تزریق بوتاکس در کودکان فلج مغزی چیست؟
مزایای بوتاکس عبارتند از:
- الگوی راه رفتن به طور قابل توجهی بهبود می یابد.
- بهبود دامنه حرکتی مفاصل
- کاهش درد در عضلات سفت
- کاهش اسپاستیسیته و سفتی عضلات
- عضلات راحت تر کشیده می شوند.
- بهبود تحمل بریس ها
- به تاخیر انداختن جراحی
- بهبود استفاده مستقل از اندام فوقانی برای تکمیل فعالیت های روزمره زندگی
آیا تزریق بوتاکس برای کودکان سی پی مورد تائید است؟
اگرچه بوتاکس برای درمان فلج مغزی استفاده غیرقابل برچسبی است، اما ثابت شده است که موثر است . این دارو بدون مداخله جراحی به کاهش سفتی عضلات کمک می کند. درمان فقط توسط یک پزشک آموزش دیده انجام می شود.
توجه به این نکته ضروری است که FDA استفاده از بوتاکس در کودکان مبتلا به اسپاسم اندام تحتانی را تایید نکرده است، اما این دقیقاً همان روشی است که در برخی از کودکان فلج مغزی استفاده می شود.
دارویی که برای استفاده خاصی تایید نشده است به این معنی نیست که استفاده از آن ممنوع است. ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی می توانند از صلاحدید حرفه ای خود استفاده کنند تا تعیین کنند که آیا مزایای استفاده از بوتاکس برای کودکان فلج مغزی بیشتر از خطرات آن است یا خیر.
تزریق بوتاکس چگونه انجام می شود؟
برای دریافت بهترین اثرات بوتاکس، پزشک بوتاکس را مستقیماً به گروه عضلانی آسیب دیده تزریق می کند. از آنجایی که این روش شامل چندین تزریق سوزن می شود و به صورت مستقیم در عضله تزریق می شود، تزریق برای مدتی دردناک است؛ برای اینکه فشار سوزن درد کمتری داشته باشد، پزشک نیم ساعت قبل از تزریق یک کرم بی حس کننده را روی نواحی پوست استفاده می کند. همچنین برای جلوگیری از عفونت ابتدا منطقه ضدعفونی می شود.
معمولاً یک داروی آرام‌بخش برای به حداقل رساندن اضطراب و ناراحتی کودک داده می‌شود. این دارو باعث خواب آلودگی کودک می شود و به او کمک می کند تا این ناراحتی را فراموش کند.
پزشک تشخیص می دهد که کدام گروه عضلانی باید تزریق شود. پزشک با استفاده از یک سوزن کوچک سم بوتولینوم را تجویز می کند. تعداد تزریق ها به اندازه عضله و تعداد کل عضلاتی که باید تزریق شوند بستگی دارد. اگر عضله بزرگ باشد، چندین واکسن به همان عضله تزریق می شود تا دارو به طور مساوی توزیع شود.
تزریق بوتاکس فقط چند دقیقه طول می کشد. پزشکان می توانند آن را در مطب خود به صورت سرپایی انجام دهند. پس از اتمام تزریق، دستورالعمل های خاصی در مورد پیگیری به شما داده می شود.
تزریق بوتاکس به اندام تحتانی (پاها) در کودکان فلج مغزی:
به کودکان فلج مغزی که دستها مشکل ندارند و فقط پاها درگیر است، دای پلژی گفته می شود. تزریق بوتاکس به عضلات پای این کودکان شایع است. شایع ترین عضلاتی که در این کودکان اسپاستی سیتی باعث کوتاهی آن ها می گردد؛ عضلات همسترینگ و پلانتار فلکسوری (تاندون آشیل) است.
کوتاهی عضلات همسترینگ باعث می شود کودک هنگام نشستن با دراز کردن پاها به سمت عقب بیافتد. و کوتاهی عضلات مربوط به تاندون آشیل باعث می شود کودک هنگام راه رفتن بر روی پنجه های خود را برود.
با تزریق بوتاکس به این عضلات می توان تا حدودی این مشکلات را کاهش داد.
تاثیر تزریق بوتاکس چه مدت است؟
سم بوتولینوم بلافاصله بعد از تزریق اثر نخواهد کرد. چندین روز طول می کشد تا تزریق بوتاکس در کودکان فلج مغزی اثر کند و بیشترین اثر آن در ۳ تا ۴ هفته مشاهده می شود. تزریق بوتاکس در حال حاضر راه حل دائمی برای کنترل اسپاسم عضلانی در کودکان فلج مغزی در نظر گرفته نمی شود. تاثیرات تزریق بوتاکس موقتی است. اینکه چقدر طول بکشد بستگی به فرد، مقدار تزریق و هدف تزریق دارد. اثرات سم بوتولینوم به طور متوسط ۳ ماه طول می کشد. سم بوتولینوم را نمی توان بیشتر از هر سه ماه یکبار تزریق کرد.
اقدامات لازم بعد از تزریق بوتاکس در کودکان فلج مغزی:
پس از این که تزریق بوتاکس برای کودک فلج مغزی توسط پزشک متخخص انجام گرفت؛ رعایت کردن برخی نکات برای کسب نتایج مطلوب الزامی است. کودک شما تا ۷۲ ساعت پس از تزریق نباید هیچ کشش قوی عضله انجام دهد.
پس از تزریق، نتایج را در طی ۵ – ۳ روز مشاهده خواهید کرد. بعد از تزریق بوتاکس، عضله ضعیف می شود، که به نوبه خود به عضلات اجازه می دهد تا کشیده شوند.
همان گونه که بیان گردید تاثیر شل کنندگی بوتاکس در کودکان فلج مغزی به صورت موقتی و حدودا تا ۳ ماه است. موضوعی که مهم است این هست که بوتاکس فقط عضلات را به صورت موقتی شل می کند ولی باعث افزایش طول آن و بهبود انعطاف آن نمی شود. برای این که بتوانیم عضلاتی را که به آن ها بوتاکس یا آمپول دیسپورت تزریق شده را منعطف کنیم بایستی این عضلات به شکل اصولی و منظم تحت کشش روزانه با تمرینات کاردرمانی قرار گیرد. حتی می توانیم از اسپیلنت و یا گچ گیری ها هم برای افزایش طول عضلات در این مدت استفاده کنیم. استفاده از ارتزها و گچ یک یا دو هفته پس از تزریق بوتاکس توصیه می شود.
یکی از بهترین درمان های کودکان فلج مغزی، کاردرمانی است. با توجه به اهمیت انجام تمرینات کاردرمانی در منزل و کشش روزانه عضلات، یک پکیج جامع کاردرمانی برای والدین توسط وبسایت تلویزیون کاردرمانی تهیه شده است. هم اکنون شما عزیزان می توانید از این پکیج استفاده بفرمائید. جهت تهیه پکیج از لینک زیر استفاده بفرمائید.
منابع:
