کاردرمانی در کودکان بیش فعال و کم توجه

کودکان ADHD از آن دسته کودکان هستند که برای رشد مهارتهای اجتماعی و تحصیلی به کاردرمانی ذهنی نیاز دارند. در طی این مقاله به فعالیت ها و تمرینات کاربردی کاردرمانی در کودکان بیش فعال و کم توجه یا همان ADHD می پردازیم.

تمرینات کاردرمانی برای کودکان بیش فعال و کم توجه:

برای این که بتوانیم تمرینات کاردرمانی برای کودکان ADHD را به نحو موثر بیان کنیم؛ ابتدا باید با مشکلاتی که این کودکان دارند آشنا شویم. در واقع با توجه به علائم و مشکلاتی که این کودکان دارند تمرینات کاردرمانی را برای آن ها در نظر می گیریم.

مشکلات کودکان ADHD:

شلی مفاصل:

 یکی از مشکلات کودکان ADHD این است که مفاصل آن ها شل هستند. مثلا اگر انگشت این کودکان را عقب ببریم، به پشت دستشان می چسبد. این موضوع سبب می گردد، که مهارتهای دستی و نوشتن در آن ها ضعیف باشد.

حس عمقی ضعیف:

هم چنین این کودکان هنگام راه رفتن پاهایشان را به زمین می کوبند. این یعنی حس عمقیشان ضعیف است و این حس عمقی ضعیف باعث می شود که توجه و تمرکز کودک ضعیف باشد.

ضعف در مهار خود:

یکی از مهم ترین چالش های کودکان ای دی اچ دی این است که نمی توانند خودشان را مهار کنند. مهار یعنی این که، فرد بتواند خواسته های خودش را مهار کرده و لذت هایش را به تعویق بیندازد. در واقع این کودکان معتاد هستند به زمان حال. یعنی در لحظه می خواهند لذت ببرند و اعتقادی به ۵ دقیقه دیگر ندارند. برای این کودکان باید خیلی مراقب بود تا سلامتیشان به خطر نیفتد.

ضعف مهارتهای درکی حرکتی:

یکی دیگر از مشکلات این کودکان ضعف در مهارتهای درکی حرکتی و ادراک بینایی است. مهارت های درکی حرکتی پایه ای برای کسب مهارت های خواندن و نوشتن محسوب می شوند.

ضعف در توجه و تمرکز:

یکی دیگر از مشکلات اصلی در این کودکان، ضعف در توجه و تمرکز است. کودک بیش فعال و کم توجه توانایی توجه کردن به صورت مداوم را در حد چند ثانیه ندارد و محرک های مختلف به سادگی حواس او را پرت می کنند.

بنابراین نیاز است که تمرینات کاردرمانی برای کودکان ADHD را به صورت طبقه بندی شده و بر اساس مشکلاتی که دارند با آن ها کار کنیم. در  ادامه به این تمرینات می پردازیم.

برای تماشای فیلم های آموزش کاردرمانی ما را در اینستاگرام دنبال کنید.

تمرینات کاردرمانی برای افزایش ثبات مفاصل در کودکان ADHD:

• تحمل وزن بر روی دستها:

فعالیت های تحمل وزن بر روی دستها باعث افزایش ثبات مفاصل دستها می گردد. فعالیت هایی مانند فرغونی راه رفتن بر روی دستها یا هل دادن دیوار برای این تمرین پیشنهاد می گردد.

• فشردن خمیر:

با استفاده از یک خمیر بازی یا خمیر درمانی فعالیت های فشردن آن با دو دست یا با یک دست و نیز ساختن اشکال مختلف را با کودک انجام دهید.

• پریدن:

فعالیت پریدن بر روی ترامپولین یا پریدن به وسیله ی طناب بازی باعث بهبود ثبات مفاصل در اندام های تحتانی می گردد.

تمرینات کاردرمانی برای بهبود حس عمقی در کودکان بیش فعال و کم توجه:

• بازی کردن با چشمان بسته:

انجام فعالیت ها با چشمان بسته باعث بهبود حس عمقی در کودکان می گردد. فعالیت هایی مانند راه رفتن و یا حفظ تعادل با چشمان بسته برای این تمرین توصیه می شوند.

• مسابقه طناب کشی:

یک طناب آماده کنید و با کودک مسابقه طناب کشی را به صورت بازی انجام دهید و یا انتهای یک باند کشی را به یک نقطه محکم کنید و از کودک بخواهید انتهای دیگر آن را بکشد.

• مشت زدن به بالش یا توپ بزرگ:

یک بالش یا یک توپ بزرگ آماده کنید. از کودک بخواهید تا به آن مشت بزند. این فعالیت را به شکل بازی انجام دهید.

• فشار دادن دستهای یک نفر دیگر:

از کودک بخواهید دو زانو بایستد. در مقابل او قرار بگیرد. کف دستهای خود را در برابر کف دستان کودک بگذارید. از او بخواهید دستان شما را فشار دهد.

• حمل کردن اجسام سنگین:

چند شی سنگین مانند توپ های شنی یا کتاب آماده کنید. از کودک بخواهید آن ها را به نوبت از یک سمت اتاق به سمت دیگر جابه جا کند.

تمرینات کاردرمانی برای بهبود مهار در کودکان ADHD:

• تست مارشملو:

یکی از تمریناتی که می تواند به مهار کودک کمک کند؛ تست مارشملو است. نحوه ی انجام این تمرین به این شکل هست که یک خوراکی مثل مارشملو یا پاستیل را در جلوی کودک قرار می دهیم. هم چنین یک ساعت نموداری را نیز در جلوی او می گذاریم. به او می گوییم وقتی که عقربه ثانیه شمار یک دور زد می توانی دو تا مارشملو یا پاستیل بخوری ولی اگر الان بخواهی بخوری فقط یک عدد می توانی از آن بخوری. به تدریج و با پیشرفت کودک زمان را زیاد می کنیم.

• افزایش تحمل نشستن کودک با دستکاری کردن یک خمیر:

کودکی که مهار ضعیفی دارد، نمی تواند به مدت طولانی بر روی صندلی یا زمین بنشیند. برای افزایش مدت زمان نشستن کودک باید با بازی ها و فعالیت های جذاب کودک را سرگرم کرد تا به تدریج مدت زمان نشستن وی افزایش یابد. مثلا یک خمیر پاتی یا چیز دیگری به او بدهید تا با دستکاری کردن آن سرگرم شود.

تمرینات درکی _ حرکتی و هماهنگی در کودکان ADHD:

در کاردرمانی بر روی تمرینات درکی _حرکتی در کودکان ADHD تاکید می شود. در واقع تمرینات درکی _حرکتی تمرینات پایه ای هستند که قبل از تمرینات پیشرفته تر لازم هستند. در واقع انجام این تمرینات باعث ایجاد یک بستری در مغز می شود که بعدا می توانیم بر روی آن اطلاعات مفیدی را سوار کنیم. در ادامه به چند مورد از این تمرینات کاردرمانی در کودکان ADHD می پردازیم.

• تعقیب حرکات نور لیزر یا چراغ قوه:

 یک اتاق تاریک را انتخاب کنید. نور یک لیزر را ابتدا به صورت افقی و سپس عمودی و چرخشی بر روی دیوار بیاندازید و از کودک بخواهید حرکات آن را دنبال کند. این تمرین باعث بهبود مهارت ادراک بینایی کودکان ADHD می شود.

• تعقیب حرکات یک توپ:

یک توپ را بر روی زمین یا توپ کوچکی را روی میز حرکت دهید و از کودک بخواهید حرکت آن را دنبال کند. این تمرین نیز باعث بهبود مهارت ادراک بینایی در این کودکان می شود.

• تمرین ردیابی با چشم:

بر روی کاغذ دو نقطه با فاصله از هم ایجاد کنید. از کودک بخواهید مسیر دو نقطه را بر روی کاغذ به کمک مداد رنگی دنبال کند. در مرحله بعدی همان مسیر را با انگشت و در پایان فقط با چشم دنبال کند. این مسیرها باید به تدریج پیچیده تر شوند. این تمرین علاوه بر بهبود ادراک بینایی باعث بهبود هماهنگی بین چشم و دست نیز می گردد.

• پرتاب کردن توپ درون سبد:

 یک سبد را بر روی زمین قرار دهید. از کودک بخواهید با فاصله از سبد بایستد. چند توپ را در اختیار او بگذارید. از او بخواهید توپ ها را داخل سبد بیاندازد. با پیشرفت کودک فاصله او از سبد را زیاد کنید.

• تیله بازی:

تیله بازی یکی دیگر از بازی های مفید برای رشد مهارت هماهنگی چشم و دست در کودکان است.

• پیچ و مهره:

باز و بسته کردن پیچ و مهره علاوه بر این که باعث بهبود مهارت های دستی در کودک می شود؛ هم چنین باعث بهبود هماهنگی چشم و دست نیز خواهد شد.

• شوت کردن توپ با پا:

یک هدفی را روی زمین انتخاب کنید. از کودک بخواهید با فاصله از هدف بایستد و با توپ به سمت هدف ها شوت بزند. شوت کردن توپ با پاها باعث بهبود مهارت هماهنگی بین چشم و پا می گردد.

تمرینات کاردرمانی برای بهبود توجه و تمرکزدر کودکان ADHD:

همان گونه که بیان گردید یکی از مشکلات اصلی در کودکان ADHD مشکلات مربوط به توجه و تمرکز می باشد. بنابراین انجام تمرینات کاردرمانی برای بهبود توجه و تمرکز در کودکان ADHD، بسیار ضروری است. در ادامه به این تمرینات می پردازیم.

• حمل توپ کوچک توسط قاشق:

 مسابقه ای ترتیب دهید تا کودک توپ پینگ پونگی را با قاشق از یک سوی اتاق به سوی دیگر حمل کند.

• انجام چند تکلیف به صورت پشت سر هم:

در این تمرین به کودک چند تکلیف را می دهیم تا پشت سر هم انجام دهد. مثلا به کودک یک کیف و یک کلاه می دهیم و از او می خواهیم کیف روی میز قرار داده و کلاه را به بابا بدهد. یا از او بخواهید یک دایره و یک مربع بکشد و دایره را آبی و مربع را قرمز کند. با پیشرفت کودک از تعداد شکل های زیاد استفاده کنید.

• کشف تفاوت های دو عکس:

 یکی دیگر از تمرینات توجه و تمرکز می تواند؛ پیدا کردن تفاوت های ریز دو عکس مشابه باشد.

• اشاره کردن به تصاویر مورد نظر:

عکس های مختلفی را که کودک می شناسد بر روی میز قرار دهید. مثل عکس قاشق، گربه، سیب، دوچرخه. و بعد نام تک تک اشیا را ببرید و از کودک بخواهید به عکس مورد نظر اشاره کند.

• تمرین جستجو کردن:

یکی دیگر از تمرینات توجه و تمرکز، تمرین جستجو کردن است. این تمرین را به این صورت که کودک یک شکل یا حرف متفاوت را از میان چیزهای مشابه پیدا کند؛ انجام دهید. در ویدئوی زیر نحوه ی انجام این تمرین را مشاهده می فرمایید.

• تشخیص تعداد ضربه ها بر روی میز:

از کودک بخواهید چشمان خود را ببندد. بر روی میز چند ضربه بزنید. سپس از کودک بخواهد تعداد ضربه ها را بگوید. 

• ضربه زدن روی میز هنگام شنیدن نام حیوان یا میوه:

 اسم چند حیوان و میوه آشنا را که کودک می شناسد به صورت پشت سر هم بگویید. از کودک بخواهید مثلا وقتی اسم حیوان را گفتید یکبار و زمانی که اسم میوه را گفتید دو بار روی میز بزند.

تمرینات کاردرمانی برای بهبود حرکات ظریف در کودکان ADHD:

یکی دیگر از حیطه هایی کاردرمانی که کودکان بیش فعال و کم توجه در آن مشکل دارند، مهارت های دستی است که باعث می شود مهارت نوشتن در این کودکان ضعیف باشد. به دلیل اهمیت مهارت های دستی و نوشتن در این کودکان به این موضوعات در مقالات جداگانه پرداخته ایم.

جمع بندی:  

کودکان ADHD از آن دسته کودکانی هستند که برای کاهش پرتحرکی و بهبود توجه و تمرکز و… به کاردرمانی ذهنی نیاز دارند. برای این که بتوانیم تمرینات کاردرمانی را برای این کودکان اجرا کنیم؛ لازم است تا با علائم و مشکلات آن ها آشنا شویم و سپس تمرینات کاردرمانی را با توجه به نوع مشکل آن ها به صورت طبقه بندی شده اجرا کنیم.