آموزش نوشتن و مداد دست گرفتن کودکان

نوشتن یک عمل پیچیده است. برای این که کودک بتواند به راحتی بنویسد عوامل مختلفی دخیل هستند. مداد دست گرفتن صحیح، بینایی مناسب، رشد مناسب حرکات  مفاصل شانه ، آرنج و مچ دست و..

در طی این مقاله عوامل موثر در نوشتن را توضیح داده و تمرینات و فعالیت های لذت بخش را جهت بهبود مهارت نوشتن در کودکان پیشنهاد خواهیم کرد.

عوامل موثر در نوشتن :

شاید در نگاه اول برای نوشتن مناسب گرفتن مداد با سه انگشت تنها ویژگی مورد نیاز باشد. ولی برای نوشتن مناسب عوامل مختلفی دخیل هستند که به ترتیب بیان می کنیم.

آماده شدن دست برای نوشتن :

کودک بعد از تولد، شروع به استفاده از دست های خود به صورت بی هدف می کند . دستانش را به هم می زند . وسایل را گرفته تکان داده و آن ها را پرتاب می کند. سپس با پیشرفت مهارت های شناختی کودک این حرکات هدفمند می شوند. غذا را گرفته به دهان می برد. و مهارت های دستی او طبق الگوی رشد پیشرفت می کند.

نحوه ی گرفتن مداد در کودک در ابتدا به صورت ناکارامد است . به تدریج و با رشد مهارت های دستی این گرفتن به شکل کارآمد تبدیل می شود.

قرار گرفتن کودک در یک وضعیت مناسب :

 حفظ وضعیت سر در یک راستای صحیح در هر وضعیتی که کودک قرار گرفته باشد یکی از فاکتور های مهم برای نوشتن صحیح است. در هنگام نشستن روی صندلی ، کودک باید به گونه ای بنشیند که کف پاهایش روی زمین بوده و احساس آرامش و راحتی داشته باشد. و ترس از افتادن نداشته باشد تا بتواند کاملا بر عمل نوشتن تمرکز کند.

ثبا ت مفاصل شانه و آرنج :

برای عملکرد بهتر مفاصل مچ و انگشنان دست ، رشد و تقویت مفاصل شانه و آرنج ضروری است. مفاصل بالاتر به عنوان یک سطح اتکا برای مفاصل پایینی هستند. در کودکانی که عملکرد مفاصل فوقانی آن ها به هر دلیلی دچار محدودیت حرکتی هستند ؛ فعالیت های تحمل وزن ، تمرینات کششی و تقویتی باید در برنامه ی درمانی کودک گنجانده شود.

کنترل بینایی:

هنگام نوشتن کودک ، هیچ محرک خارجی دست او را هدایت نمی کند.او باید جهت کنترل سرعت و جهت یابی الگوها از چشم خود به عنوان راهنما استفاده کند. پس از آن کودک باید بینایی خود را برای تجزیه و تحلیل و قضاوت در مورد شکل و اندازه ی حروف به کار گیرد.

هماهنگی دو دست :

در هنگام نوشتن دست غالب به عنوان نویسنده و دست دیگر به عنوان حمایت کننده باید هماهنگی لازم را برای نوشتن بهتر با هم داشته باشند.

هماهنگی چشم و دست :

هماهنگی چشم و دست یکی دیگر از عوامل مهم برای نوشتن است . بنابراین در صورتی که کودک در این زمینه مشکل دارد؛ قبل از پرداختن به عمل نوشتن باید تمرینات مربوط به هماهنگی چشم ودست از هدف های اصلی برنامه ی درمانی کودک باشد.

نحوه ی صحیح مداد دست گرفتن کودک :

برای نوشتن مطلوب ، مداد دست گرفتن به شکل صحیح ضروری است. مهارت مداد گرفتن ارتباط نزدیکی با رشد مهارت های حرکتی ظریف دارد. باید از ابتدا به گرفتن صحیح مداد توسط کودک دقت شود؛ چون زمانی که نحوه ی مداد گرفتن کودک چه درست و چه غلط ، پایدار شد تغییر آن خیلی سخت است.

بهترین روش نگه داشتن مداد ، استفاده از الگوی سه انگشتی است که به dynamic tripod grasp معروف است.

عوامل دخیل برای مداد دست گرفتن صحیح :

طبق الگوی سه انگشتی ، مداد دست گرفتن صحیح به صورت زیر است:

• به عقب رفتن مچ دست هنگام نوشتن
• افزایش فضای بین انگشت شست و انگشت اشاره
• افزایش قوس های کف دست
• حلقه شدن انگشت چهارم و پنجم ( انگشت حلقه و انگشت کوچک )

مشکلات حسی در نوشتن:

دربرخی از کودکان به ویژه کودکان طیف اوتیسم مشکلات حس عمقی را شاهد هستیم . که منجر به این می شود که کودک هنگام نوشتن یا فشار بیش از حد وارد کند که باعث سوراخ شدن کاغذ می گردد .

 یا این که فشار کمتری را به هنگام نوشتن وارد می کنند. که باعث ناخوانایی متن خواهد شد.

برای تماشای فیلم های آموزش کاردرمانی ما را در اینستاگرام دنبال کنید.

درمان اختلالات نوشتن :

برای مهارت نوشتن ، کسب مهارت های حرکتی ظریف به شکل مطلوب ضروری است. پیشنهاد می گردد تمرینات مربوط به حرکات ظریف را از لینک زیر ببینید.

• از نظر ارگونومی در هنگام نوشتن ، ارتفاع میز و صندلی کودک باید مناسب باشد. به عنوان یک قاعده ی کلی ارتفاع صندلی را یک سوم قد کودک و ارتفاع میزرا نصف قد کودک در نظر بگیرید.
• برای کودکانی که دست آن ها هنگام نوشتن می لرزد ؛ از مداد های سنگین استفاده کنید. برای سنگین کردن مداد چند مهره را روی آن قرار دهید.
• در کودکانی که عضلات ضعیف دارند؛ یا اصطلاحا هایپوتون هستد ؛ از مداد های سبک استفاده کنید.
• برای کودکانی که هنگام نوشتن فشار زیادی وارد می کنند؛ یک مقوا را به کودک بدهید تا روی آن بنویسد. به کودک بگویید هنگام نوشتن نباید مقوا سوراخ گردد.
• برای کودکانی که فشار ضعیفی وارد می کنند ؛ یک کاغذ سمباده زیر کاغذ قرار دهید تا مقاومت حین نوشتن افزایش یابد. و هم چنین در این کودکان از مدادهای نرم و پر رنگ استفاده کنید تا خوانایی نوشته بیشتر شود.
• برای کودکانی که در گرفتن مداد مشکل دارند؛ از مداد ها با قطرهای قطور استفاده کنید. برای قطور کردن مداد یک باند از جنس پنبه یا پارچه بپیچید.

• برای تسهیل حلقه شدن انگشتان چهارم و پنجم ، یک قیچی به کودک بدهید واز او بخواهید تیغه های آن را باز و بسته کند.
• بازی نخ و مهره یکی از بهترین فعالیت ها برای تقویت عمل نوشتن در کودک می باشد.
• پرتاب کردن توپ های کوچک و نیز پرتاب هواپیمای کاغذی از تمرینات موثر برای تسهیل عقب رفتن مچ دست هستند.

• برای ایجاد قوس های کف دست ، از کودک بخواهید هر دو دست خود را گود کند و درون آن ها، آب ، شن ، برنج و… ریخته و از کودک بخواهید آن ها را به گونه ای نگه دارد تا حد ممکن به زمین نریزد.
• استفاده از کاغذ های بافت دار اصطکاک بیشتری ایجاد می کند که کنترل بیشتری را برای نوشتن فراهم می کند.
• مداد را بین دو انگشت اشاره و میانی قرار دهید ؛ و از کودک بخواهید آن را مثل الاکلنگ حرکت دهد.
• نوشتن بر روی یک سطح عمودی مثل تخته سیاه یا وایت برد ، باعث تقویت عضلات مفاصل فوقانی مثل شانه و آرنج در کودک خواهد شد.
• ترسیم دایره به سمت راست و سپس به سمت چپ ، از تمرینات موثر برای تقویت نوشتن هستند.

 

چکیده
نوشتن یک عمل پیچیده در انسان می باشد. برای نوشتن صحیح باید عوامل مختلف حسی – حرکتی رشد یابد. الگوی اصلی گرفتن مداد به صورت سه انگشتی است. قبل از این که کودک با گرفتن های ناکارامد مداد را بگیرد ؛ باید بر روی مداد دست گرفتن صحیح کودک کار شود. برای پرورش مهارت نوشتن ، باید مهارت های حرکتی ظریف در کودک توسعه یابد.