تاخیر حرکتی در کودکان چیست؟

تاخیر حرکتی یا motor delay، تاخیر در کسب مهارت های حرکتی درشت است. مهارت های حرکتی درشت به فعالیت هایی مانند راه رفتن، دویدن، نشستن و خزیدن گفته می شود.

مشکلات حرکتی در کودکان در برخی موارد به صورت خفیف است و معمولا به صورت سریع برطرف می شود. ولی در برخی مواقع به صورت شدید است و بایستی به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد.

در طی این مقاله از سایت تلویزیون کاردرمانی به علت های ایجاد کننده تاخیر حرکتی در کودکان پرداخته و راهکارهای درمانی را بیان خواهیم کرد. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

انواع تاخیر حرکتی:

همان گونه که بیان شد، تاخیر حرکتی در کودکان می تواند از نظر شدت به صورت خفیف یا شدید متفاوت باشد.

تاخیر حرکتی خفیف:

در برخی موارد، کودکانی که مشکلات حرکتی دارند به سادگی در سنین بالاتر به نقاط عطف دست می یابند یا فقط تاخیر خفیفی دارند. مثلا در برخی کودکان مفاصل شل هستند و این باعث می شود کودک هنگام حرکت ثبات کافی را نداشته و تحرک او دچار مشکل شود. در این موارد معمولا بهبودی سریع حاصل می گردد و کودک شاید در هنگام ۱۸ ماهگی یا ۲۰ ماهگی به راه رفتن مستقل برسد.

تاخیر حرکتی شدید:

 در موارد دیگر، تاخیر حرکتی ممکن است نشان دهنده وضعیت یا اختلال جدی تری باشد. در این کودکان موانع حرکتی وجود دارند که باعث می شوند کودک نتواند مراحل حرکتی را در زمان مناسب خودش کسب کند.

علت تاخیر حرکتی در کودکان:

تاخیر حرکتی در کودکان می تواند به خاطر علت های زیادی به وجود بیاید. برخی از این علت ها عبارتند از:

• نارس یا زودتر به دنیا آمدن کودک که ممکن است به اندازه سایر کودکان رشد عضلات نداشته باشند.
• آتاکسی، نقصی که هماهنگی عضلات را مختل می کند.
• فلج مغزی، بیماری ناشی از آسیب مغزی قبل از تولد، حین تولد و بعد از تولد.
• علل ژنتیکی (مانند سندرم داون)
• اختلالات عصبی و عضلانی (مانند دیستروفی عضلانی)
• تشخیص های رشدی مانند اوتیسم
• علل هورمونی مانند کم کاری تیروئید

علائم و نشانه های تاخیر حرکتی در کودکان:

برخی از نشانه ها وجود دارد که می توان با مشاهده آن ها به تاخیر حرکتی کودک مشکوک شد. در ادامه چند مورد از این نشانه ها را بیان می کنیم.

• کودک نمی تواند بدن خود را مانند سایر کودکان هم سن و سال خود حرکت دهد.
• در انجام مهارتی که سایر کودکان هم سن آنها می توانند انجام دهند؛ مشکل دارد.
• تون عضلانی پایین است و مفاصل شل هستند.
• تون عضلانی بالا است و کودک نمی تواند به صورت ارادی اندام های خود را حرکت دهد.
• نوزادان با تاخیر حرکتی شدید ممکن است در غلتیدن یا خزیدن مشکل داشته باشند.
• تا ۱۸ ماهگی هیچ نشانه ای از راه رفتن وجود ندارد.
• ناتوانی در استفاده از یک طرف بدن.

تاخیر حرکتی در کدام کودکان دیده می شود؟

برخی تشخیص های کودکان وجود دارند که تاخیر حرکتی در آن ها دیده می شود. برخی از این کودکان را در ادامه بررسی می کنیم.

تاخیر حرکتی نوزاد نارس:

کودکانی که به صورت نارس و زودتر از ۹ ماهگی به دنیا می آیند، به خاطر این که هنوز سیستم عصبی و عضلانی آن ها به طور کامل رشد پیدا نکرده است؛ به احتمال زیاد تاخیر حرکتی را تجربه خواهند کرد. تاخیر حرکتی در کودکان نارس، می تواند خفیف تا شدید متغییر باشد. حدود ۱۰ درصد این کودکان به فلج مغزی دچار می شوند.

تاخیر حرکتی در کودکان با کم کاری تیروئید:

به خاطر این که سیستم بدن نوزادان و کودکان هنوز در حال تکامل است، اختلال در عملکرد غده تیروئید می‌تواند تأثیر زیادی بر روی رشد کودک داشته باشد. کم کاری تیروئید می تواند باعث کاهش توانایی های حرکتی کودک گردد.

تاخیر حرکتی در کودکان اوتیسم:

تاخیر حرکتی در برخی از کودکان اوتیسم دیده می شود. علت این تاخیر مشکلات حسی می باشد. با وجود این تاخیر در سنین ابتدایی در کودکان اوتیسم، این کودکان معمولا به راه رفتن مستقل می رسند.

تاخیر حرکتی در کودکان فلج مغری:

شایع ترین اختلال حرکتی دوران کودکی فلج مغزی است. این اختلال انواع مختلفی دارد و از خیلی خفیف تا خیلی شدید متغیر است. پیشنهاد می گردد جهت آشنایی کامل با فلج مغزی از لینک زیر استفاده کنید.

تاخیر حرکتی در کودکان سندروم داون:

وجود یک کروموزم اضافی در کودکان سندروم داون باعث به وجود آمدن مشکلات رشد حرکتی و نیز رشد ذهنی در آن ها می شود. به خاطر شل بودن مفاصل و پایین بودن تون عضلات در کودکان سندروم داون تاخیر حرکتی را در این کودکان به ویژه در سنین پایین شاهد خواهیم بود. معمولا کودکان سندروم داون هم با تاخیر ولی به راه رفتن مستقل می رسند.

تأخیر حرکتی چگونه تشخیص داده می شود؟

برای این که بتوان تاخیر حرکتی را تشخیص داد؛ بهترین روش مشاهده کودک و مقایسه او با کودکان هم سن و سال است.

هم چنین می توان با دانستن سن کسب مراحل حرکتی درشت مانند نشستن، چهاردست و پا رفت و راه رفتن، به این موضوع پی برد. به یاد داشته باشید کودک در طی رشد طبیعی خود، مراحل حرکتی را به ترتیب کسب می کند. بر اساس مراحل رشد حرکتی کودک ابتدا شروع به گردن گرفتن، سپس غلت زدن، خزیدن، نشستن، چهار دست و پا رفتن، ایستادن و راه رفتن می کند.

شما می توانید از طریق لینک زیر زمان های کسب مراحل رشد حرکتی توسط کودک را متوجه شوید.

جدول زمانی رشد مراحل حرکتی در کودکان

هم چنین پزشکان با استفاده از تست‌های تشخیصی برای ارزیابی کودکان، از جمله MRI مغز برای کودکان با تون عضلانی بالا و هم چنین اندازه‌گیری غلظت کراتین کیناز سرم در افرادی که تون عضلانی پایین است، تاخیر حرکتی را تشخیص می دهند.

درمان تاخیر حرکتی:

برخی موارد خفیف تاخیر حرکتی ممکن است خود به خود برطرف شوند. ولی برخی دیگر ممکن است به درمان هدفمند نیاز داشته باشند.

در کودکان با مشکلات حرکتی به دلیل مشکلات جسمی، درمان‌های توانبخشی به ویژه تمرینات حرکتی کاردرمانی برای کمک به کسب مهارت‌های حرکتی درشت می تواند مفید باشد.

در دیگر کودکان با مشکلات حسی مانند کودکان اوتیسم، درمان های حسی، رفتاری و آموزشی برای کمک به آن ها مورد نیاز است. در برخی موارد ممکن است داروها تجویز شوند.

مداخلات زود هنگام در کودکان تاخیر حرکتی:

اقدام زودهنگام در کودکان با مشکلات حرکتی بسیار مهم است. تاخیرهای حرکتی می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی باشد، بنابراین مهم است که در مورد آنها از پزشک اطفال کودک خود سوال کنید و یا از یک کاردرمانگر کودکان جهت ارزیابی کودک خود کمک بگیرید.

شما عزیزان می توانید در صورتی که کودکی با مشکلات حرکتی دارید؛ جهت مشاوره رایگان از طریق ایتا یا روبیکا یا واتساپ با شماره تلفن ۰۹۳۶۲۰۷۵۸۵۶ به صورت مستقیم با کاردرمانگر کودکان آقای عباسیان در ارتباط باشد.

منابع:

https://www.healthychildren.org/English/MotorDelay/Pages/default.aspx

https://www.gillettechildrens.org/conditions-care/motor-delays