کاردرمانی برای راه رفتن کودک

راه رفتن یکی از مراحل مهم حرکتی کودک است که والدین دوست دارند ، کودکشان هرچه سریع تر آن را کسب کند. معولا والدین می دانند کودک باید در پایان ۹ ماهگی با کمک بایستد و در یک سالگی با کمک راه برود و در ۱۵ ماهگی به طور مستقل راه برود و بدود ، اما زمانی که کودک دلبندشان نمی تواند مراحل را همانند دیگر کودکان طی کند به دنبال این سوال هستند که آیا کودکم می تواند راه برود یا خیر ؟ این سوال همواره چالش بزرگی برای پزشکان و متخصصان توانبخشی محسوب می شود . اما صرفا پاسخ دادن به این سوال به صورت بله یا خیر غیر منطقی است.

در طی این مقاله دلایل راه نرفتن به موقع کودک را بررسی کرده و راه کارها و تمرینات کاردرمانی  جهت راه رفتن کودک را پشنهاد خواهم کرد.

مراحل رشد حرکتی کودکان :

معمولا اکثر کودکانی که به کاردرمانی برای راه رفتن ارجاع داده می شوند کودکان فلج مغزی یا همان  CP هستند. برای شما والدین گرامی که هنوز کودک شما به مرحله ی راه رفتن به صورت مستقل نرسیده توصیه می کنم ؛ قبل از پرداختن به تمرینات کاردرمانی برای راه رفتن ؛ اطلاعاتی در مورد این کودکان و علت های تاخیر حرکتی در این کودکان را از مقالات زیر بدست آورید .

رشد حرکتی کودکان CP  ، همانند دیگر کودکان از کنترل سر شروع شده و به سمت پائین یعنی پاها و لگن ادامه می یابد . در ابتدا کودک کنترل سر و گردن ، شانه و تنه را به بدست آورده و به تدریج شروع به خزیدن و چهار دست و پا رفتن می کند.

در مرحله ی بعدی کودک از اشیای منزل مثل لبه ی میز گرفته و بلند می شود . دو زانو می ایستد و سپس راه می رود. در کودکان CP و تاخیر حرکتی کسب هر یک از مراحل فوق با تاخیر صورت می گیرد. آن چیزی که اهمیت دارد این هست که کودکی را که هنوز این مراحل رشدی را کسب نکرده ، حمایت کنیم و در واقع مراحل رشدی را برای وی تسهیل کنیم تا بتواند ابتدا با حمایت این مراحل را تجربه کند و سپس با پیشرفت و تقویت عضلات بتواند به صورت مستقل این مراحل جرکتی را کسب کند.

.

برای تماشای فیلم های آموزش کاردرمانی ما را در اینستاگرام دنبال کنید.

زمان راه رفتن کودکان CP  :

درباره ی زمان راه رفتن کودکان CP ، نمی توان زمان دقیقی را مشخص کرد ولی برخی از عوامل هستند که اگر کودک توانائی انجام آن ها را داشته باشد ؛ می تواند به تدریج راه رفتن مستقل را کسب کند. این عوامل عبارتند از :

1. راه رفتن با حمایت : کودکانی که با کمک اثاثیه منزل ، واکر و یا گرفتن از دستها راه می روند ، شانس بیشتری برای راه رفتن مستقل دارند.
2. تعادل هنگام ایستادن : کودکانی که راستای تنه آن ها صاف است و می توانند بایستد و تعادل خود را هنگام ایستادن به مدت طولانی حفظ کنند. زودتر توانائی راه رفتن را کسب می کنند.
3. حفظ تعادل روی یک پا : اگر هر یک از پاها به اندازه ای قوی و هماهنگ باشد که بتواند وزن بدن کودک را تحمل کند. کودک می تواند روی آن ها بایستد و یک گام به جلو بردارد.
4. انتقال از حالت ایستاده به حالت نشسته روی زمین : اگر کودک توانائی کنترل افتادن خود را داشته باشد و از صدمه دیدن نترسد ؛ اعتماد به نفس لازم جهت راه رفتن مستقل را بدست خواهد آورد.

دلایل دیر راه رفتن کودکان :

دلایل مختلفی برای تاخیر در راه رفتن کودک وجود دارد. که باید توسط متخصص کاردرمانی بررسی گردد. ولی روش هایی وجود دارد که می توانید در خانه به وسیله آن ها دلایل تاخیر در راه رفتن کودک خود را بررسی کنید و تمرینات مربوطه را جهت کسب مراحل حرکتی و در نهایت راه رفتن کودک انجام دهید. در واقع سعی ما در سایت تلویزیون کاردرمانی  این هست که والدین خود تمرینات کاردرمانی در منزل را انجام دهند.

کوتاهی عضلات و مشکل در راه رفتن کودک :

بیشتر کودکانی که محدودیت حرکتی دارند ، به دلیل تحرک کمتر دچار کوتاهی عضلانی می شوند . در واقع هنگامی که کودک برای انجام فعالیت های روزمره ی خود نمی تواند به صورت مستقل عمل کند ؛ عضلات به صورت مناسب تحت کشش قرار نمی گیرند.هم چنین به خاطر اینکه ، کودک در سن رشد خود قرار گرفته است ؛ رشد استخوان ها را شاهد هستیم . همه ی این عوامل باعث بروزکوتاهی عضلانی در این کودکان خواهد شد. نکته ای که اهمیت دارد این هست که عضلات این کودکان باید به صورت روزانه تحت کشش عضلانی قرار بگیرند.

اگر در این کودکان کشش روزانه عضلات صورت نگیرد؛ باعث دفورمیتی و کانترکچر مفاصل و عضلات خواهد شد. در این شرایط هست که جراحی را در این کودکان شاهد خواهیم بود.

ضعف عضلات :

در کودکان با مشکل راه رفتن به دلیل تحرک کمتر ، ضعف عضلات را شاهد هستیم . برای این که عضلات کودک تقویت شوند ،  باید کودک را تشویق کنیم تا در محیط منزل تحرک داشته باشد تا به مرور باعث تقویت عضلات گردد. برای تقویت عضلات مشارکت فعال کودک لازم است. اگر ما به صورت غیر فعال تمرینات را بر روی کودک انجام دهیم و انقباض عضلانی توسط کودک انجام نگیرد ؛ در این شرایط تقویت عضلات را شاهد نخواهیم بود.

آگاهی حسی غیر طبیعی :

ممکن است برخی از قسمت های مغز کودکان CP که مسئول تفسیر اطلاعات مربوط به حس لمس ، وضعیت و حرکت هستند آسیب دیده باشند ؛ در نتیجه این کودکان ممکن است اطلاعات مبهمی از اندام های خود دریافت کنند که منجر به سخت تر شدن انجام مراحل حرکتی در این کودکان خواهد شد.

تون عضلانی غیر طبیعی :

ما برای انجام فعالیت های روزمره به تون عضلانی نرمال نیازمندیم . بالا بودن تون عضله که اسپاسم نامیده می شود ، باعث به وجود آمدن یک مقاومت غیر ارادی در حین انجام فعالیت ها می گردد. و در مقابل تون عضلانی پائین که هایپوتون نامیده می شود باعث شل و ضعیف بودن مفاصل و عضلات می گردد. در هر حالت تون عضلانی غیر طبیعی یک مانع برای انجام فعالیت های حرکتی در کودکان CP  می باشد.

بازتاب ها یا رفلکس ها :

حرکات غیر ارادی هستند که در پاسخ به محرک هایی مثل لمس ، فشار یا حرکات مفصلی رخ می دهند .اغلب بازتاب ها مفید هستند.

برخی از بازتاب ها فقط در نوزادان و طی ماه های اولیه زندگی اتفاق می افتند و سپس ناپدید می شوند که آن ها را بازتاب های اولیه می نامند و در ابتدا طبیعی هستند. در کودکان CP ، این بازتاب ها ممکن است ناپدید نشوند و تداوم یابند که در این صورت غیر طبیعی هستند. تداوم بازتاب های اولیه در کودکان CP ، انجام حرکات ارادی توسط آن ها را مشکل می کند. مثلا در حالات هیجانی مثل گریه ، ترس ، خنده و نیز هنگامی که کودک برای انجام یک فعالیت تلاش می کند ؛ با تشدید این بازتاب ها عضلات سفت گردیده و وضعیت بدتر می شود.

تمرینات کاردرمانی پا  ( تقویت عضلات پا ) :

برای این که کودک ایستادن و راه رفتن مناسبی را داشته باشد ؛ علاوه براین که کودک مراحل قبلی مثل چهاردست و پا رفتن و بلند شدن را باید کسب کند ؛ عضلات پای وی نیز باید به نحو موثری قوی باشند . در طبق روال طبیعی رشد ، هنگامی که کودک پاهای خود را بالا می آورد و با آن ها بازی می کند ؛ باعث تقویت عضلات پا می شود. و هم چنین هنگامی که کودک چهار دست و پا رفته و بلند می شود در واقع به صورت طبیعی عضلات خود را مورد تقویت قرار می دهد. در کودکی که به دلایل مختلف نمی تواند این مراحل را تجربه کنند ؛ ضعف عضلات پا را شاهد خواهیم بود. در ادامه به برخی از از تمرینات پا در کودک می پردازیم که باعث تقویت عضلات پای وی خواهد شد.

خم کردن زانوها در حالت خوابیده به شکم :

کودک را به شکم  روی زمین قرار دهید – دو ساق او را کنار هم قرار داده و آن ها را با وزنه ببندید – دست خود را بر روی باسن کودک قرار داده و از بالا آمدن آن جلوگیری کنید. از کودک بخواهید به آرامی با خم کردن زانوها ، پاهایش را به باسن خود نزدیک کند.

باز کردن زانوها در حالت نشسته روی یک نیمکت :

 کودک را در وضعیت نشسته برروی یک نیمکت قرار دهید – بر روی یک ساق کودک وزنه ای را ببندید و از او بخواهید با صاف کردن زانو پایش را جلو آورد.

باز و بسته کردن پاها :

کودک را در وضعیت خوابیده به پشت قرار دهید- پاهای او را بگیرید و از زمین جدا کنید – به او کمک کنید پاهایش را نسبت به هم باز و سپس بسته کند.

برای سخت کردن تمرین از کودک بخواهید در حالت دراز کشیده به پهلو یک پایش را باز و بسته کند.

فشار دادن توپ بین پاها :

 کودک را در حالت خوابیده به پشت قرار دهید- توپی را بین پاهای او قرار دهید- و از او بخواهید که توپ را بین پاهایش فشار دهد.

در مرحله ی بعدی زانوی کودک را خم کرده و کف پاها را روی زمین قرار دهید – از او بخواهید توپ را بین پاهایش فشار دهد.

چرخش به خارج پا :

کودک را به پشت روی زمین قرار دهید – دست خود را در جلوی او بگیرید – و از او بخواهید با بلندکردن پای خود آن را دور دست شما به سمت خارج بچرخاند- برای تقویت بیشتر وزنه ای را به ساق پای او ببندید.

تمرینات کاردرمانی برای ایستادن کودک :

ایستادن صحیح باعث تقویت عضلات و هم چنین استخوان سازی و شکل گیری زوایای مفصلی خواهد شد. بنابراین تمرین ایستادن در کودکان با مشکلات حرکتی امری بسیار مهم است.

برای کودکانی که به سن ایستادن رسیده اند ولی زانوی آن ها خم است ؛ از یک ارتزی که زانو را در حالت صاف شده قرار می دهد ؛ استفاده کنید و با حمایت یا تکیه بردیوار او را در وضعیت ایستاده قرار دهید.  

برای کودکانی که هنگام ایستادن پاشنه یا پنجه آن ها به صورت طبیعی روی زمین قرار نمی گیرد و یا کودکانی که مفاصل پای آن ها شل است، استفاده از کفش طبی توصیه می شود. در ادامه تمرینات کاردرمانی جهت ایستادن کودک پیشنهاد شده است.

ایستادن با تکیه بر دیوار :

 کودک را در وضعیت ایستاده و با تکیه بر دیوار قرار دهید – پاها را به اندازه عرض لگن باز کنید و پنجه ها اندکی به سمت بیرون متمایل باشند.

ایستادن با حمایت زانوها :

کودک را در وضعیت ایستاده قرار دهید – دو زانوی کودک را بگیرید و از خم شدن آن ها جلوگیری کنید .

ایستادن به صورت مستقل بر روی زمین :

 کودک را در وضعیت ایستاده روی زمین قرار دهید – از او بخواهید برای حفظ تعادل ، دستهایش را به سمت بیرون باز کند. – برای سخت تر کردن تمرین و درگیری حس عمقی از او بخواهید دراین حالت چشمانش را ببندد.

ایستادن روی یک ارتفاع :

 کودک را در وضعیت ایستاده روی یک ارتفاع قرار دهید – از او بخواهید دستانش را باز کند و تعادلش را حفظ کند.

ایستادن و قرار دادن یک پا روی اتفاع :

 کودک را در وضعیت ایستاده قرار دهید – پله ای را در جلوی کودک قرار دهید- از او بخواهید یک پای خود را بلند کرده و روی ارتفاع قرار دهد و مجددا به وضعیت قبلی برگردد.- اگر کودک در بلند کردن پا مشکل دارد با انتقال وزن بر روی یک پا و آزاد کردن پای مقابل او را کمک کنید.

مشکل ایستادن و راه رفتن کودک بر روی پنجه :

برای شروع تمرینات ایستادن ، دقت کنید که در هنگام ایستادن پاشنه های کودک به روی زمین قرار گیرند و پاها به اندازه ی عرض لگن باز شده و پنجه ها اندکی به سمت بیرون متمایل باشند.

در برخی کودکان CP و نیز دیگر کودکان با مشکل حرکتی ، کودک هنگام راه رفتن بر روی پنجه ها راه می رود. کودکان CP هنگام ایستادن ممکن است بیشتر وزن خود را روی پنجه ها بیاندازد .توانایی انتقال وزن روی پاشنه ها در این کودکان بسیار مهم است . ایستادن با وزن انداختن روی پاشنه ها ، سطح حمایتی کودک را افزایش می دهد . هم چنین تعادل ایستادن رو به عقب را برای آن ها بهبود می بخشد. تمرینی که در زیر می آید به انتقال وزن روی پاشنه ها کمک می کند:

وجی را کنار دیوار قرار دهید – کودک را در حالت ایستاده و پشت به دیوار در حالتی که پنجه ها رو به بالا قرار گیرند روی وج قرار دهید. وقتی تعادل او بهبود پیدا کرد از او بخواهید دور از دیوار بایستد –

.

تمرینات کاردرمانی برای راه رفتن کودک :

در ادامه به آموزش راه رفتن در شرایط مختلف می پردازیم.

راه رفتن به پهلو با کمک دیوار :

 کودک را به حالت ایستاده و در حالتی که دستها رو به دیوار باشند ، قرار دهید – از او بخواهید با گرفتن دیوار به سمت پهلو قدم بردارد –

اگر کودک در استفاده از دستها مشکل دارد ، او را به پشت به دیوار تکیه دهید تا با کمک دیوار به پهلو قدم بردارد.

راه رفتن با یک دست کنار دیوار :

کودک را به حالت ایستاده کنار دیوار قرار دهید – از او بخواهید با قرار دادن یک دست روی دیوار به سمت جلو حرکت کند – با پیشرفت کودک از او بخواهید این مسیر را به عقب حرکت کند.

راه رفتن با انتقال وزن بر روی یک پا :

کودک را در حالت ایستاده قرار دهید – پشت کودک قرار بگیرید و با گرفتن لگن او وزنش را بر روی یک پا انتقال دهید – از او بخواهید پای مقابل را به سمت جلو حرکت دهد .

راه رفتن با پاهای باز در دو طرف یک تخته :

یک تخته با عرض حدود ۱۰ سانت را روی زمین قرار دهید – از کودک بخواهید با قرار دادن پاهایش در دو طرف تخته به سمت جلو حرکت کند.

این تمرین برای کودکانی طراحی شده است که هنگام راه رفتن پاهای آن ها به هم می پیچد و اصطلاحا به صورت قیچی راه می رووند.

راه رفتن در یک راه باریک :

 مسیری را به عرض دو قدم با نوار و طناب یا کچ علامت گذاری کنید – و از کودک بخواهید در داخل در داخل مسیر بدون گذاشتن پاها روی موانع به سمت جلو حرکت کند.

این تمرین برای کودکانی مناسب است که با پاهای باز راه می روند و باعث می شود به جای چرخش پا هنگام راه رفتن ، پا را مستقیم به جلو آورند.

 

توصیه ها ی کاردرمانی برای راه رفتن کودک :

معمولا کودکانی که به کاردرمانی جهت راه رفتن ارجاع داده می شوند ، علاوه بر مشکل در راه رفتن به صورت مستقل ، مشکلات دیگری مثل ایستادن به صورت مستقل ، ضعف عضلات پا را دارند . حتی در برخی موارد کودک هنوز چهار دست و پا رفتن را به صورت مستقل کسب نکرده است .

 به عنوان یک متخصص کاردرمانی توصیه می کنم که سعی کنید ، طبق روال طبیعی رشد ، کودک ابتدا مراحل قبلی به ویژه چهار دست و پا رفتن را قبل از راه رفتن کسب کند. و راه بردن آن ها به مدت طولانی قبل از کسب مراحل رشدی قبلی توصیه نمی گردد.

ولی این طور نیست که اگر کودکی که به سن ایستادن و راه رفتن رسیده ولی نمی تواند به طور مستقل راه برود کاملا از ایستادن و راه رفتن وی جلوگیری به عمل آوریم. اگر کودک به صورت خودجوش و داوطلبانه از لبه های میز گرفته و بلند می شود ؛ نباید جلوی این عمل کودک را گرفت زیرا این مرحله ی حرکتی طبق روال طبیعی رشد است. توجه داشته باشید که در کودکان با مشکل راه رفتن نیز مثل کودکان عادی مراحل رشد حرکتی از یک الگوی خاص پیروی می کند . فقط در این کودکان کسب مهارت های فوق با تاخیر صورت می گیرد.

برای کودکانی که به سن راه رفتن رسیده اند ولی هنوز در راه رفتن مشکل دارند ، توصیه می شود  او را به صورت محدود با حمایت کردن و با الگوی صحیح راه ببرید . علت این کار ثبت راه رفتن در حافظه ی حرکتی او است. ولی دقت داشته باشید که یک الگوی راه رفتن ناصحیح مثل راه رفتن بر روی پنجه  ی پا در کودک شکل نگیرد. باز هم توصیه می گردد این زمان راه رفتن به صورت طولانی مدت نباشد و این زمان های راه بردن در این کودکان را محدود کنید. مثلا در هر روز در سه نوبت و هر نوبت به مدت ۵ دقیقه این کار را انجام دهید.

در این مقاله سعی گردید که تمرینات کاردرمانی جهت راه رفتن کودک به صورت ساده برای شما والدین آموزش داده شود . اگر هر کجای مقاله برای شما مبهم بود ؛ می توانبد سوالات خود را از ما از طریق راه های ارتباطی با سایت تلویزیون کاردرمانی در میان بگذارید. هر گونه سوال در مورد وضعیت کودک خود دارید از ما بپرسید با افتخار پاسخگو خواهیم بود.

این مقاله از پکیج آموزش کاردرمانی برای کودکان دارای مشکلات حرکتی انتخاب شده است. این پکیج آموزشی شامل ۶ ساعت فیلم آموزشی می باشد و تمام تمرینات کاردرمانی از گردن گرفتن و راه رفتن را شامل می گردد. برای تهیه این پکیج آموزشی بر روی تصویر زیر کلیک نمایید.