بازی درمانی در کودکان اوتیسم یکی از ابزارهای در دسترس برای درمان کودکان اوتیسم، است. تاثیر مثبت بازی درمانی بر روی کودکان اوتیسم، طی تحقیقات صورت گرفته توسط دانشمندان به طور علمی ثابت شده است.
اهمیت بازی در رشد حرکتی و نیز رشد شناختی کودکان بر کسی پوشیده نیست. با توجه به شرایطی که کودکان اوتیسم دارند، در برخی موارد شاید نتوان مهارت های زندگی و مطالب مدرسه را به شیوه دیگر کودکان به آن ها آموزش داد؛ در این مواقع می توان از بازی برای رشد مهارت های شناختی و حرکتی و نیز آموزش مهارت های زندگی و مطالب درسی برای این کودکان بهره برد.
در طی این مقاله از سایت تلویزیون کاردرمانی به مفاهیم مربوط به بازی درمانی اشاره کرده و چند مورد از بازی های مناسب کودکان اوتیسم را که والدین می توانند در محیط منزل انجام دهند، به صورت کاربردی آموزش خواهیم داد. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
بازی درمانی چیست؟
بازی درمانی یکی از رویکردهایی درمانی است که توسط درمانگران آموزش دیده برای کمک به کودکان برای بیان احساسات خود و حل مشکلات روانی و اجتماعی استفاده می شود.
بازی برای کودکان همانند مشاوره برای بزرگسالان است. بازی ابزار اصلی ارتباط و بیان کودکان است. بچه ها قبل از این که بتوانند کلمات را از طریق زبان بیان کنند، به کمک بازی در مورد دنیای درونی خود به ما می گویند. از طریق بازی، کودکان می توانند مهارت ها و تجربیات مختلف را آزمایش کرده، پردازش کنند و بر آن ها مسلط شوند.
مهارت های ارتباطی مانند اعتماد کردن، احترام گذاشتن، همدلی و همکاری با مردم را می توان از طریق بازی توسعه داد. بازی درمانی همچنین برای ارتقای رشد شناختی و حل تعارضات درونی در کودک استفاده می شود.
بچه های اوتیستیک دوست دارند چگونه بازی کنند؟
به طور معمول، کودکان از بازی برای ایجاد مهارت های فیزیکی و اجتماعی، آزمایش شخصیت های مختلف و ایجاد دوستی استفاده می کنند.
با این حال، کودکان اوتیستیک ممکن است به روش های بسیار متفاوتی بازی کنند. آنها بیشتر به تنهایی بازی می کنند و بازی آنها اغلب تکراری است و هدف خاصی را دنبال نمی کند. آنها اغلب دوست دارند فعالیت ها را بارها و بارها تکرار کنند و اشیا را ردیف کنند.
پیشنهاد مطالعه: اوتیسم چیست؟
آموزش و یادگیری مبتنی بر بازی در کودکان اوتیسم
یادگیری به شیوه های معمولی شاید کارایی مطلوبی برای بچه های اوتیستیک نداشته باشد. بنابراین از بازی برای یادگیری مباحث به این کودکان استفاده می شود. ترکیب کردن یادگیری با بازی نه تنها باعث رشد مهارت های ذهنی کودک می‌شود، بلکه تجربیات لذت بخش و معناداری را برای او به ارمغان می آورد.
یادگیری با بازی ابزار قدرتمندی است که دید کل نگر کودکتان را پرورش می دهد. مطالعات همچنین نشان می‌دهد که یادگیری مبتنی بر بازی، به‌ویژه در سال‌های اولیه رشد، به طور قابل توجهی بر نحوه رشد مغز کودک تأثیر می گذارد. علاوه بر این، به هماهنگ کردن توانایی های فیزیکی و ذهنی آن ها نیز کمک می کند.
از طریق بازی، کودکان مبتلا به اوتیسم می توانند مهارت های زیر را توسعه دهند:
- گفتار و زبان
- مهارت های تقلیدی
- تعامل و همکاری
- یادگیری مفاهیم انتزاعی
- بهبود توانایی های مناسب سن
- مهارت های حرکتی درشت و ظریف
- حل مسئله
- حافظه و ظرفیت نگهداری مطالب
- خلاقیت و تخیل
اهمیت بازی درمانی در کودکان اوتیسم
بازی درمانی به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می کند تا در فعالیت های مورد علاقه خود شرکت کرده تا خود را به راحت ترین شکل بیان کنند. این روش یک محیط امن و حمایتی را فراهم می کند که در آن کودکان می توانند کمی از دنیای ذهنی و درونی منحصر به فرد خود فاصله گرفته و دنیای اطراف خود را کشف و درک کنند.
مهارت های ارتباطی اغلب برای افراد مبتلا به اوتیسم یک چالش است. بازی درمانی محیطی آشنا و راحت را مهیا می کند که در آن کودکان می توانند تکنیک های مختلف ارتباطی را کشف و تمرین کنند. از طریق بازی، درمانگران کودکان را در فعالیت‌های تعاملی که ارتباط کلامی و غیرکلامی دارند مشارکت داده و تشویق می کنند. کارهایی مثل برچسب زدن به اشیاء، تقلید صداها، استفاده از حرکات مختلف و درگیر شدن در مکالمات دو نفره.
بازی درمانی محیطی را فراهم می کند که در آن درمانگران می توانند با مشاهده بازی و تعاملات کودک، محرک های رفتارهای چالش برانگیز را شناسایی کرده و استراتژی هایی را برای مدیریت و تغییر این رفتارها ایجاد کنند.
بازی درمانی کودک اوتیسم چگونه انجام می شود؟
جلسات اغلب با جهت گیری کم یا بدون جهت شروع می شوند و به کودک اجازه می دهند فعالیت اولیه را انتخاب کند. همانطور که جلسه ادامه می یابد، یک درمانگر یا والدین ممکن است کودک را وادار کند که یک اسباب‌بازی جدید انتخاب کند یا درخواستی را مطرح کند یا به نحوی ارتباط برقرار کند، که ماهیت جلسه را بیشتر می‌کند.
بازی درمانی بر نیازهای فردی کودک متمرکز است و هر جلسه متناسب با این نیازها طراحی شده است. رویکردها از جلسه ای به جلسه دیگر و از کودکی به کودک دیگر تنظیم می شوند.
تفاوت بین بازی درمانی دستوری و غیر دستوری چیست؟
بازی درمانی غیر دستوری نوع بدون ساختار بازی درمانی است. اینجاست که بچه‌ها باید خودشان به تنهایی از پس مشکلات برآیند.
بازی درمانی دستوری درست برعکس است. جایی که والدین یا درمانگر بیشتر و مستقیم‌تر با کودک درگیر می‌شوند و ممکن است پیشنهاداتی ارائه دهند یا سعی کنند جلسه را پیش ببرند.
بیشتر سبک های بازی درمانی مورد استفاده در کودکان مبتلا به ASD اغلب از هر دو رویکرد غیر دستوری و دستوری استفاده می کنند.
بازی درمانی فلور تایم برای کودکان اوتیسم چیست؟
جلسات فلور تایم، یکی از سبک های بازی درمانی کودک محور است که از هر دو رویکرد بازی درمانی دستوری و غیر دستوری استفاده می کند. جلسات فلورتایم شامل کودک، درمانگر و والدین می شود که همه با هم کار می کنند – یعنی بازی می کنند – و سعی می شود پنجره های ارتباطی خود را با کودک باز کنند.
در بازی درمانی فلورتایم، ابتدا کودک می تواند جلسه بازی را رهبری کند. والدین و درمانگر روی زمین می‌نشینند و با اسباب‌بازی‌ها و بازی‌هایی که کودک انتخاب می‌کند، بازی می‌کنند، که بسیاری از آنها ممکن است در خانه باشند یا چیزهایی باشند که والدین یا درمانگر از قبل می‌دانند کودک از آن لذت می‌برد. این موارد ممکن است در ابتدای جلسه برای انتخاب کودک قرار داده شده باشد.
دمیدن حباب یک بازی محبوب برای شروع است. کودکان همچنین عاشق اسباب‌بازی‌هایی هستند که حرکت می‌کنند، روشن می‌شوند، ارتعاش می‌کنند یا صدا تولید می‌کنند.
همانطور که جلسه ادامه می یابد، درمانگر یا والدین اسباب بازی ها یا فعالیت های جدیدی را به کودک می دهند، شاید اسباب بازی هایی را جایگزین یا اضافه کنند که بازی را پیچیده تر و پویاتر کند. به عنوان مثال، یک پازل ممکن است معرفی شود که در آن کودک اجزای آن را در محل های مربوطه قرار می‌دهد.
بر اساس مطالعه ای که در مجله آمریکایی ارتوپسیکیاتری انجام شد، این روش بازی درمانی ۵۸ درصد موارد موفقیت آمیز بوده است.
انواع بازی های مناسب برای بازی درمانی در کودکان اوتیسم
هنگامی که صحبت از بازی درمانی برای افراد مبتلا به اوتیسم می شود، چندین بازی موثر وجود دارد که می توان از آنها برای رشد و توسعه مهارت های کودک استفاده کرد. تکنیک های رایج در بازی درمانی برای اوتیسم عبارتند از: بازی علت و معلولی، بازی اکتشافی، بازی حسی، بازی تخیلی و بازی ساختار دار.
بازی علت و معلولی:
بازی علت و معلولی به کودک یاد می دهد که کارهایی که انجام می دهد می تواند پیامدهایی داشته باشد یا باعث وقوع یک اتفاق دیگر شود و به این ترتیب حس کنترل داشتن بر چیزی را برایش فراهم می کند. نکته مهم این است که اجازه دهید فرزندتان بازی را رهبری کند. به عنوان مثال، اگر کودک شما در حال چرخش چرخ های ماشین است، می توانید شما هم آن ها را نیز بچرخانید یا اگر کودک شما دوست دارد درهای اسباب‌بازی‌ها را باز و بسته کند، با این شروع کنید و سپس اسباب‌بازی های دیگر که مورد نظرتان است را اضافه کنید.
برخی بازی های علت و معلولی می‌تواند شامل این موارد باشد:
- به او نشان می دهیم که چگونه با فشار دادن یک کلید صداهایی در پیانو تولید می شود.
- به کودک نشان دهید که چگونه با فشار دادن یک دکمه در اسباب بازی، یک شی بالا می آید.
بازی اکتشافی:
در بازی اکتشافی، کودکان اشیا و اسباب بازی های اطراف خود را کاوش می کنند. از طریق این نوع بازی، کودکان با جستجو در اشکال، رنگ ها و اندازه ها دنیای اطراف خود را کشف می کنند.
برخی بازی های اکتشافی می‌تواند شامل این موارد باشد:
- هنگامی که کودک در حال حمام کردن است، می توانید او را تشویق کنید که به این ور و آن ور آب بپاشد.
- صابون را بین انگشتانش بمالد.
- دمیدن حباب
- موقع غذا خوردن از بطری داخل لیوان آب بریزد.
- هنگام زنگ خوردن موبایل گوشی تلفن را نزدیک گوش خود ببرد.
بازی حسی:
بازی حسی شامل فعالیت هایی است که حواس هفتگانه شامل شنوایی، بویایی، چشایی، بویایی، تعادل، عمقی و لامسه را تحریک می کند و فرصت هایی را برای کاوش کودک فراهم می کند. این نوع بازی به کودکان اوتیسم کمک می کند تا مهارت های پردازش حسی را که عموما در آن دچار ضعف هستند بهتر کنند و انسجام یا یکپارچگی حسی کلی خود – که بحث بسیار مهمی در درمان است – را افزایش دهند. با درگیر شدن در بازی های حسی، افراد مبتلا به اوتیسم می توانند تنظیم حسی خود را بهبود بخشند.
برخی فعالیت‌های بازی حسی می‌تواند شامل این موارد باشد:
- بازی با مواد بافت دار مانند شن و ماسه
- بازی با آب سرد یا گرم
- نقاشی روی یخ
- بو کردن ادویه جات
- نگاه کردن به نورها
- چشیدن طعم های مختلف
- بو کردن رایحه ها
- درگیر شدن در بازی لمسی با ویژگی های زبری و نرمی بافت ها
بازی وانمود کردن:
بازی وانمودی که به عنوان بازی تخیلی یا بازی نمادین نیز شناخته می شود، شامل استفاده از تخیل برای ایجاد سناریو ها و درگیر شدن در موقعیت های ساختگی و فرضی است. این نوع بازی درمانی می تواند برای کودکان اوتیسم بسیار مفید باشد، زیرا مهارت های اجتماعی، عاطفی و شناختی کودک را به طور قابل توجهی رشد می دهد.
در طول بازی وانمودی، بچه ها می‌توانند نقش‌های مختلفی را ایفا کنند، سناریوها را اجرا کنند و دیدگاه‌های متفاوتی را درک و بررسی کنند. این تکنیک به آن ها کمک می کند تا خلاقیت، توانایی های حل مسئله و مهارت های تعامل اجتماعی خود را بیشتر کنند.
برخی بازی های وانمودی می‌تواند شامل این موارد باشد:
- بازی با عروسک ها
- درگیر شدن در فعالیت های نقش آفرینی مثل دزد و پلیس
- شرکت در جلسات داستان گویی
- تظاهر به غذا دادن به حیوان اسباب بازی
- تظاهر به آشپزی
بازی ساختار دار:
بازی ساختار دار شامل فعالیت هایی است که مجموعه ای از قوانین و دستورالعمل ها را شامل می شود. با درگیر شدن در بازی های ساختار دار، کودکان اوتیسم می توانند توانایی خود را در دنبال کردن قوانین و دستورالعمل ها بهبود بخشند، مهارت های حل مسئله خود را افزایش داده و توانایی های اجتماعی و ارتباطی خود را بهتر کنند. البته بایستی اطمینان حاصل شود که فعالیت ها برای کودک جذاب، انگیزه بخش و معنادار هستند.
برخی بازی های ساختار دار می‌تواند شامل این موارد باشد:
- بازی های رومیزی
- پازل
- بلوک های ساختمانی
- هر فعالیتی که قوانین و اهداف روشن داشته باشد.
آیا می توانم بازی درمانی را در خانه انجام دهم؟
شما به عنوان والدین نقش مهمی در بازی درمانی فرزندتان دارید. بسیاری از بازی درمانگران می‌توانند تکنیک‌های بازی درمانی را آموزش دهند. همچنین برنامه های ویدیویی و کتابی زیادی وجود دارد که به والدین در مورد گزینه های بازی درمانی خانگی کمک می کند.
مهم ترین نکاتی که باید در هنگام مشارکت دادن فرزندتان در بازی درمانی در خانه به خاطر بسپارید این است که …
- همیشه در کاری که فرزندتان انجام می دهد غرق شوید.
- حتماً در مورد کاری که انجام می دهند نظر بدهید، حتی اگر به گفتگو منجر نشود.
- اقدامات ساده و کوچک را اضافه کنید. اگر با ماشین‌های اسباب‌بازی بازی می‌کنید و فرزندتان در حال رانندگی با ماشین خود است، یک جلوه صوتی به صحنه اضافه کنید!
شما والدین عزیز می توانید جهت آموزش تکنیک های درمانی کودکان اوتیسم، از پکیج کاردرمانی ذهنی استفاده بفرمائید. جهت تهیه این پکیج از لینک زیر استفاده بفرمائید.
منابع:
