تشنج در کودکان فلج مغزی

تشنج در کودکان فلج مغزی، یک عارضه جانبی نسبتاً شایع است؛ ولی همه کودکان فلج مغزی آن را تجربه نمی کنند. کودکان سی پی دارای تشنج بسته به شرایطی که دارند، ممکن است انواع مختلفی از تشنج از خفیف تا شدید را داشته باشند. کودکی که آسیب مغزی جدی تری دارد ممکن است تشنج های شدید و یا مکرر را تجربه کند. اما افراد دیگر ممکن است گاهی اوقات تشنج های جزئی داشته باشند.

وجود تشنج در کودکان فلج مغزی، مانع از رشد مناسب این کودکان می شود. تشنج در این کودکان در رشد حرکتی و ذهنی آن ها مانع ایجاد می کند؛ بنابراین شناخت علائم تشنج و روش های کنترل و درمان آن می تواند روند رشد حرکتی و ذهنی کودکان سی پی را تسهیل کند.

اگر کودک سی پی دارای تشنج دارید این مقاله را با دقت مطالعه کنید به طور کامل تشنج کودکان سی پی را بررسی کرده ایم.

پیشنهاد مطالعه: فلج مغزی چیست؟

تشنج چیست؟

تشنج به دلیل تخلیه های الکتریکی غیر طبیعی در قسمت هایی از مغز صورت می گیرد که برای مدتی بر بدن تأثیر می‌گذارد. تغییرات شیمیایی در سلول‌های عصبی باعث تشنج یا حرکت بدن به روش‌های مشخصی می‌شود و گاهی اوقات باعث تغییر یا از دست دادن هوشیاری می‌شود.

همه انواع تشنج ها زمانی رخ می دهند که فعالیت الکتریکی غیر طبیعی در مغز وجود داشته باشد. محل وقوع فعالیت، شدت تشنج را تعیین می کند.

تشنج کودکان فلج مغزی:

تشنج هم در کودکان عادی و هم در در کودکان فلج مغزی دیده می شود؛ که در کودکان سی پی مشکلات شدیدتری ایجاد می کند. در حدود ۵۰ درصد از افراد CP ، حملات تشنجی دارند که بیشتر این میزان مربوط به افراد همی پلژی و کوادروپلژی اسپاستیک می باشد.

تشنج میلین سازی را کاهش می دهد؛ در نتیجه پیشرفت حرکتی را کند می کند. البته روی سایر حیطه های رشدی هم تاثیر خواهد داشت. در مجموع عملکرد حرکتی و ذهنی افراد CP در اثر تشنج کاهش می یابد.

شدت تشنج کودکان سی پی، از خفیف تا شدید متغیر است. برخی از تشنج ها جزئی هستند و می توانند با بی توجهی ساده اشتباه گرفته شوند. برخی دیگر از تشنج ها می توانند شدید باشند. این تشنج ها می توانند باعث از دست دادن هوشیاری فرد شوند.

کودکان مبتلا به فلج مغزی که تشنج دارند؛ احتمالاً حداقل یک یا چند تشنج در طول زندگی خود تجربه می کنند. در بسیاری از موارد، آنها هم تشنج عمومی و هم تشنج جزئی را تجربه می کنند. تشنج عمومی کل مغز را تحت تاثیر قرار می دهد، در حالی که تشنج جزئی یک ناحیه از مغز را تحت تاثیر قرار می دهد.

علت تشنج در کودکان فلج مغزی

تشنج می تواند به دلایل مختلفی مانند تب در کودک خردسال، قرار گرفتن در معرض سم، اختلالات متابولیک و الکترولیت و آسیب مغزی و غیره رخ دهد.

 برای کودکان مبتلا به فلج مغزی، آسیب مغزی علت اصلی تشنج است. هنگامی که آسیب های مغزی شدیدی رخ می دهد، خطر ابتلا به تشنج به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. نوع تشنج به محل آسیب در مغز بستگی دارد.

آسیب‌های مغزی در نوزادان معمولاً در قبل، حین یا اندکی پس از تولد اتفاق می افتد. زمانی که نوزاد از اکسیژن محروم می‌شود یا در حین زایمان سخت آسیب می‌بیند. صدمات مغزی احتمال وقوع فعالیت عصبی غیرطبیعی در مغز را افزایش می دهد که می تواند منجر به تشنج شود.

تشخیص تشنج در کودکان فلج مغزی:

بسته به این که در کجای مغز بارهای الکتریکی تخلیه شوند، علایم مختلفی را در تشنج شاهد خواهیم بود. مثلا اگر این تخلیه های الکتریکی در نواحی حرکتی مغز باشند؛ به صورت دست و پا زدن خود را نشان می دهد. 

در موارد دیگر در حین تخلیه به صورت های لرزش بدن، سفت شدن بدن، چشمک زدن، باز شدن دستها، خیره شدن به یک نقطه، پرش اندام ها و کاهش سطح هوشیاری خود را نشان می دهد.

تشنج پس از آسیب مغزی ممکن است در اوایل دوران نوزادی شروع شود، اما تشخیص آن ممکن است سخت باشد زیرا نوزادان تمایل به انجام حرکات غیرمنتظره یا تکراری دارند. مهم است که با پزشک کودک خود برای جستجوی علائم تشنج همکاری کنید تا بتوانید به شناسایی آنها کمک کنید و در صورت بروز آنها از ایمنی کودک خود محافظت کنید.

صرع در کودکان فلج مغزی:

کودکان مبتلا به فلج مغزی بیشتر از یک اختلال تشنجی به نام صرع رنج می برند زیرا قسمت های خاصی از مغز آنها قبلا آسیب دیده است.

اگر تشنج بدون علت خاصی باشد و به صورت دوره ای تکرار شود به آن صرع گفته می شود. صرع در حدود یک سوم افراد مبتلا به فلج مغزی رخ می دهد. علائم صرع عموماً برای کودکان مبتلا به فلج مغزی در سال اول زندگی شروع می شود.

انواع تشنج های فلج مغزی

به صورت کلی، تشنج را به دو نوع عمومی و جزئی طبقه بندی می کنند.

تشنج عمومی

تشنج های عمومی که جدی تر از تشنج های جزئی در نظر گرفته می شوند، انواع مختلفی دارند:

• تشنج های تونیک – کلونیک یا تشنج گرند مال
• تشنج غیبت یا پتی مال
• تشنج میوکلونیک
• تشنج آتونیک

در ادامه این تشنج ها را بررسی می کنیم.

تشنج‌ تونیک – کلونیک

شایع ترین و شدیدترین نوع تشنج عمومی، تونیک – کلونیک یا تشنج گراند مال (تشنج بزرگ) نام دارد. هنگامی که کودک تشنج تونیک –کلونیک را تجربه می کند، ممکن است حرکات بدنی تکراری و از دست دادن هوشیاری داشته باشد.

در این نوع تشنج، فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در سراسر مغز رخ می دهد، نه فقط در یک نقطه از مغز. تشنج گراند مال با از دست دادن هوشیاری و انقباضات شدید عضلانی مشخص می شود. این نوع تشنج همان تصوری است که مردم عادی از تشنج دارند.

در تشنج بزرگ، کودکان ممکن است به دلیل گاز گرفتن در طول تشنج، بریدگی در داخل گونه یا زبان خود و نیز بی اختیاری ادرار را تجربه کنند. صورت و لب های کودک نیز ممکن است رنگ پریده یا آبی به نظر برسند. پس از تشنج، تقریباً همیشه یک دوره خستگی وجود دارد و زمان بهبودی می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت متغیر باشد.

این نوع تشنج، معمولاً در عرض چند دقیقه فروکش می‌کند. غالباً قبل از تشنج، شخص یک علامت هشدار دریافت می کند. علائم هشدار دهنده می تواند در هر فردی متفاوت باشد. می توانند حواس مختلف از جمله بینایی و بویایی را تحت تاثیر قرار دهند.

سایر علائم هشدار دهنده تشنج بزرگ عبارتند از:

• گیجی
• در ابتدا یک جیغ یا گریه به دلیل سفت شدن ماهیچه های اطراف تارهای صوتی باعث خروج هوا می شود.
• تغییرات حسی
• سرگیجه

مراحل تشنج گراند مال:

تشنج بزرگ دو مرحله دارد: تونیک و کلونیک.

در مرحله تونیک، فرد هوشیاری خود را از دست می دهد، عضلات او منقبض می شوند و به پایین می افتند. این مرحله بین ۱۰ تا ۲۰ ثانیه طول می کشد.

در مرحله کلونیک، عضلات فرد دچار انقباضات ریتمیک یا تشنج می شوند. این مرحله معمولا کمتر از دو دقیقه طول می کشد.

اگر کسی را دیدید که دچار تشنج بزرگ شده است، چیزی نرم زیر سر بگذارید و سعی نکنید او را مهار کنید. سعی کنید تا حد امکان آنها را در محیط خود ایمن نگه دارید. توجه داشته باشید که تشنج چقدر طول می کشد، زیرا این اطلاعات ممکن است برای متخصصان پزشکی مهم باشد.

تشنج غیبت یا پتی مال:

تشنج پتی مال که به عنوان “تشنج غیبت” شناخته می شود، شکل دیگری از تشنج عمومی است. با خیره شدن ۲۰ ثانیه یا کمتر مشخص می شود. آنها زمانی اتفاق می‌افتند که عملکرد مغز به دلیل فعالیت الکتریکی غیرعادی در مغز اختلال ایجاد می‌شود.

هنگامی که کودک دچار تشنج غیبت می شود، اغلب با چشمانی که به سمت بالا نگاه می کنند، خیره می شود. گاهی اوقات چشم ها و پلک ها برای مدت کوتاهی در طول تشنج تکان می خورند. کودک به شما پاسخ نمی دهد، اما پس از تمام شدن تشنج، هوشیاری کامل خود را به دست می آورد و به فعالیت قبلی خود باز می گردد؛ با این حال آنها نمی دانند که تشنج اتفاق افتاده است.

تشنج‌های غیبت می‌توانند در اوایل کودکی یا در سال‌های اولیه نوجوانی شروع شوند، اما معمولاً در سن ۱۸ سالگی از بین می‌روند.

تشنج پتی مال می تواند همراه با سایر تشنج ها از جمله تشنج گراند مال یا تشنج آتونیک رخ دهد. این تشنج های کوچک می توانند بارها در طول روز اتفاق بیفتند و ممکن است با بی توجهی اشتباه گرفته شوند. تشنج پتی مال همچنین می تواند برای هفته ها یا ماه ها بدون شناسایی رخ دهد.

علائم تشنج پتی مال عبارتند از:

• نگاه خیره یا خالی
• چرخاندن صورت یا نگاه کردن به سمت اطراف
• بی حرکت ماندن برای چند لحظه (فردی ممکن است راه رفتن یا صحبت کردن را متوقف کند و چند ثانیه بعد دوباره شروع کند)
• بال زدن پلک ها
• حرکات تکراری صورت مانند لب زدن یا جویدن

تشنج میوکلونیک

نوع دیگری از تشنج عمومی است که با حرکات تکان دادن غیرارادی بازوها، تنه، پاها یا صورت مشخص می شود. این نوع تشنج، معمولاً در عرض چند ثانیه فروکش می کند و معمولاً فقط یک طرف یا قسمتی از بدن را درگیر می کند.

تشنج آتونیک

تشنج آتونیک، همچنین به عنوان تشنج استاتیک، تشنج آکنتیک یا حملات قطره ای شناخته می شود.

این تشنج، زمانی رخ می دهد که تون عضلانی به طور موقت، معمولا برای یک دقیقه یا کمتر، از بین می رود. در بیشتر موارد، سر کودک به سمت پایین می‌افتد و کنترل وضعیت بدن از بین می‌رود و باعث می‌شود که او سست شود و بیفتد.

برای کودکانی که تشنج‌های آتونیک را تجربه می‌کنند، استفاده از کلاه ایمنی برای محافظت از سرشان در هنگام سقوط ضروری است، زیرا این تشنج‌ها می‌توانند چندین بار در روز اتفاق بیفتند و کودک در هر زمانی ممکن است بیفتد.

تشنج های جزئی

تشنج‌های جزئی، که به عنوان تشنج‌های شروع کانونی نیز شناخته می‌شوند، زمانی اتفاق می‌افتند که اختلالات الکتریکی غیرطبیعی فقط در یک ناحیه از مغز اتفاق می‌افتد. تشنج های جزئی گاه به تشنج عمومی تبدیل می شوند که کل مغز را تحت تاثیر قرار می دهد. وقتی این اتفاق می افتد به آن تعمیم ثانویه می گویند.

تشنج جزئی در افراد مبتلا به صرع شایع است و علائم بستگی به این دارد که کدام قسمت از مغز فعالیت الکتریکی را انجام می دهد.

در حالی که هیچ درمانی برای تشنج جزئی وجود ندارد، ممکن است با داروهای ضد تشنج با موفقیت مدیریت شود. با این حال، یافته ها گزارش می دهد که حدود ۲۰٪ تا ۳۰٪ از بیماران مبتلا به تشنج جزئی به دارو پاسخ نمی دهند. برای این بیماران، در صورتی که بتوان ناحیه آسیب دیده مغز را شناسایی کرد، جراحی می تواند یک گزینه باشد.

از آنجایی که تشنج‌های جزئی فقط یک ناحیه از مغز را درگیر می‌کنند، به اندازه تشنج‌های عمومی جدی نیستند، اما هنوز مهم است که بدانید چگونه از کودک خود در هنگام وقوع این حملات محافظت کنید.

علائم تشنج جزئی عبارتند از:

• توهمات شنوایی
• مشکلات حسی: احساس بی حسی، گزگز یا خزیدن (مانند خزیدن مورچه ها روی پوست)
• حرکات غیر قابل کنترل بدن
• درد شکم
• انقباض غیر طبیعی عضلات
• مردمک های گشاد شده
• چشم ها به طور غیرقابل کنترلی می چرخند
• ضربان قلب سریع
• حالت تهوع
• تعریق

انواع تشنج های جزئی:

تشنج های جزئی به دو گروه ساده و پیچیده تقسیم می شوند.

 تشنج های جزئی ساده

تشنج های جزئی ساده، بر هوشیاری یا حافظه تأثیر نمی گذارند.

تشنج های جزئی پیچیده

تشنج‌های جزئی پیچیده به عنوان تشنج‌های هوشیاری با شروع کانونی شناخته می‌شوند. تشنج های جزئی پیچیده بر حافظه رویدادهای قبل، حین و بلافاصله پس از تشنج تأثیر می گذارد. این نوع تشنج در ناحیه ای از مغز رخ می دهد و می تواند باعث از دست دادن حافظه کوتاه مدت شود.

در طول تشنج، فرد گیج و سرگردان به نظر می رسد. آنها ممکن است حرکات یا صداهای تکراری ایجاد کنند یا به سادگی به اطراف نگاه کنند. این تشنج ها معمولا بین ۳۰ ثانیه تا دو دقیقه طول می کشد. پس از پایان تشنج، فرد هشدار را به خاطر نمی آورد، زیرا این نوع تشنج می تواند باعث از دست دادن حافظه کوتاه مدت شود.

معمولاً فردی که تشنج‌های پیچیده جزئی را تجربه می‌کند، بسیار خواب‌آلود است و پس از آن باید بخوابد. این امر به ویژه در صورتی صادق است که چندین تشنج در یک روز اتفاق بیفتد.

به طور کلی، تشنج های جزئی پیچیده خطرناک نیستند، مگر اینکه فرد هنگام رانندگی ماشین، کار با ماشین آلات یا انجام فعالیت های دیگری که از دست دادن موقت هوشیاری می تواند خطرناک باشد، دچار تشنج شود.

درمان تشنج در کودکان فلج مغزی

هیچ درمانی وجود ندارد که تشنج را به طور کامل از بین ببرد، اما برخی داروها و برنامه های غذایی و جراحی ها ثابت کرده اند که به کاهش دفعات تشنج و کنترل شدت آن در بسیاری از کودکان کمک می کنند.

داروها:

داروهای ضد تشنج رایج ترین درمان مورد استفاده برای کودکان فلج مغزی هستند. خوشبختانه اکثر تشنج ها به وسیله ی داروها تا حد زیادی قابل کنترل می باشد ولی باید خیلی سریع اقدامات درمانی انجام گیرد.

تعداد کمی از تشنج ها هستند که با هیچ دارویی کنترل نمی شوند که به آن ها تشنج های مقاوم به درمان گفته می شود.

در کودکان CP معمولا برای کنترل تشنج نیاز به دو دارو یا بیشتر خواهد بود. توصیه می شود داروها را به صورت منظم و با مقدار دوز تجویز شده توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب کودکان مصرف کنید و به صورت خود سرانه میزان دوز دارو را کم یا زیاد نکنید. معولا اثر داروها بر روی افراد مختلف متفاوت است و پزشک در ویزیت های بعدی و بر اساس شرح حال و نتایج به دست آمده، داروی مناسب، برای کودک شما را تجویز خواهد کرد.

بنابراین برای کسب نتیجه ی مطلوب صبر و حوصله داشته باشید. امکان دارد بعد از قطع تشنج تا ۲ سال بعد هم پزشک داروهای ضد تشنج را برای کودک شما تجویز کند. بنابراین بعد از قطع تشنج، داروها را به صورت خود سرانه مصرف دارو را قطع نکنید.

فنوباربیتال به درستی پرمصرف ترین و شناخته شده ترین داروی تجویزی است که به کودکان مبتلا به انواع فلج مغزی داده می شود.

بنزودیازپین هایی که اغلب تجویز می شوند عبارتند از Valium، Ativan، Dilantin و  .Versedداروهای ضد تشنج، مانند Keppra، معمولا در کودکان مبتلا به CP برای جلوگیری از فعالیت تشنج استفاده می شود.

رژیم غذایی:

رژیم غذایی برای کمک به کنترل دفعات تشنج تنها زمانی استفاده می شود که داروها با شکست مواجه شوند. به طور خاص، رژیم کتوژنیک، که کربوهیدرات کم و چربی بالایی دارد، برای کودکانی استفاده می شود که به داروهای ضد تشنج پاسخ نمی دهند.

حفظ این رژیم غذایی برای کودکان دشوار است و نیاز به نظارت مداوم برای وجود کتون ها دارد که در این رژیم غذایی افزایش یافته و به نظر می رسد بر الگوی تشنج تأثیر می گذارد. از آنجایی که در حال حاضر گزینه های دارویی زیادی وجود دارد، نیاز به این اقدام غذایی شدید نسبتاً نادر است.

پیشنهاد مطالعه: تغذیه در کودکان فلج مغزی

جراحی:

اگر داروها و رژیم غذایی کمکی نکرد، در برخی موارد آخرین راه چاره جراحی است. نوع جراحی بستگی به نوع تشنج کودک و شدت آن دارد. اعمال جراحی برای کودکان مبتلا به اختلالات تشنج غیرقابل کنترل عبارتند از:

• بخشی از مغز برداشته می شود و الکترودهای ساب دورال برای کمک به کنترل تشنج کاشته می شود.
• تقریباً یک سمت از مغز برداشته می شود تا بخشی از مغز که باعث تشنج می شود غیرفعال شود. این جراحی فقط در موارد نادری استفاده می شود.
• جسم پینه ای در مغز برای کاهش تشنج عمومی بریده می شود. با این نوع جراحی هیچ بخشی از مغز برداشته نمی شود.

اگر کودک شما تشنج کرد، فورا به پزشک مراجعه کنید. آنها می توانند آزمایشاتی را انجام دهند و برنامه درمانی مناسب را ایجاد کنند.

تمرینات کاردرمانی در کودکان دارای تشنج:

کودکان فلج مغزی محدودیت حرکتی دارند و یکی از درمان هایی اصلی این کودکان تمرین درمانی یا کاردرمانی است. در هنگام کار با کودکان فلج مغزی دارای تشنج باید به این موضوع دقت کرد که کودک دارای تشنج در محیط با صداهای ناگهانی و بلند قرار نگیرد و در این کودکان تمرینات را به صورت آرام انجام دهید و از حرکات ناگهانی و پرتابی اجتناب کنید.

شما والدین عزیز اگر کودک با مشکلات حرکتی دارید، جهت مشاوره رایگان در مورد کاردرمانی می توانید به صورت مستقیم با کاردرمانگر کودکان آقای عباسیان با شماره تلفن ۰۹۳۶۲۰۷۵۸۵۶ در ایتا، روبیکا یا واتساپ در ارتباط باشد. با آرزوی سلامتی برای کودک دلبند شما، امیدوارم این مقاله برای شما عزیزان مفید واقع گردد.

منابع:

childbirthinjuries.com

cerebralpalsyguidance.com